طی یادداشتی مطرح شد؛
حکمت عملی اسلامی در مسئله حجاب
به گزارش بلاگ سان، کارشناس مسائل فقهی ضمن اشاره به حکمت عملی و اسلامی در مسئله حجاب اظهار داشت: حجاب یکی از مهم ترین واجبات شرعی در اسلام است که پس از انقلاب رنگ و بوی هویتی و نمادین هم به خود گرفته است.
به گزارش بلاگ سان به نقل از مهر، زینب تاجیک، کارشناس مسائل فقهی و دینی در یادداشتی ضمن اشاره به گزارشی از درس تفسیر فلسفه حجاب استاد یزدان پناه عنوان کرد: حجاب یکی از مهم ترین واجبات شرعی در اسلام است که پس از انقلاب شکوهمند جمهوری اسلامی رنگ و بوی هویتی و نمادین هم به خود گرفته است. بنا بر این دشمنان اسلام و انقلاب اسلامی همواره توجه ویژه ای به حجاب داشته اند و ایجاد شبهات در باب پوشش اسلامی و کمرنگ کردن فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه اسلامی همواره در دستور کار آنها بوده است. همچون راهکارهای نهادینه کردن فرهنگ حجاب و عفاف در جامعه اسلامی پرداختن به فلسفه حجاب و تبیین ابعاد متعدد فردی، اجتماعی و … این حکم الهی است. مداقه در خیلی از ابعاد حجاب جز با بررسی های دقیق حکمی و فلسفی ممکن نخواهد بود. پس از اتفاقات و اغتشاشات سال قبل با محوریت زن-زندگی-آزادی ضرورت پرداختن به این مباحث بیشتر از پیش واضح و مشخص شد. همچون اساتیدی که به این بحث مهم ورود داشتند حضرت استاد یزدان. پناه (حفظه الله) بودند ایشان یکی از دروس تفسیری ماه مبارک رمضان خویش را به بحث فلسفه حجاب اختصاص دادند و با بیان مقدماتی فلسفه و چرایی وجوب حجاب در اسلام را تبیین فرمودند. حجاب عامل حضور انسانی زن در جامعه استاد یزدانپناه در ۲۰ جلسه به تبیین فلسفه حجاب در آیات قرآن پرداختند. در ۵ جلسه اول به توضیح آیاتی از سوره مبارک نور و احزاب پرداخته و وجوب حجاب را طبق ایات این دو سوره بیان نمودند و حد و حدود پوشش اسلامی برای زن را کاملا توضیح دادند. البته استاد متذکر شدند که قرار نیست با نگاه و منظر فقهی به بحث حجاب نگاه کنند و بیان فلسفه حجاب با نگاه فلسفی مدنظر ایشان است. با عنایت به این آیات، سه دستور در باب روابط مرد و زن نامحرم قابل برداشت است: غمض بصر برای مرد و زن، حفظ عورت، حجاب برای زن. خود آیات قرآن دلیل وجوب این احکام را پاکی دل و جان زن و مرد و به تبع آن جامعه بیان می کند. در واقع حجاب برای حضور انسانی زن در جامعه وضع شده است و به هیچ عنوان به معنای خانه نشینی زن نخواهد بود. طبق بیانات استاد اسلام می خواهد حضور زن در اجتماع سالم و پاک باشد و زن با خصوصیات جنسی در جامعه حاضر نشود. در واقع از نظر استاد حجاب مبین بعد اجتماعی حضور زن در جامعه و تضمین کننده سلامت جنسی زن و مرد و جامعه خواهد بود. با توجه به این که در این آیات هر جایی که غریزه جنسی چندان مطرح و مهم نباشد مانند طفل صغیر یا پیرزنی که امید به ازدواج نداشته باشد از حکم حجاب استثنا شده است، میتوان حجاب را وسیله ای برای سلامت جنسی جامعه معنا کرد. در واقع حجاب وسیله ای برای شناخته شدن زن به حیات و زیست عفیفانه است. دستورات بعدی که در باب حضور اجتماعی زن داده می شود کاملا مبین این حقیقت است که ذائقه شریعت به هیچ عنوان تبرج و خودنمایی را نمی پذیرد و آن چه از آیات قرآن فهمیده می شود این نکته است که هر چه عفاف در زن بیشتر باشد بهتر و پسندیده تر است. از جلسه ۶ فلسفه حجاب استاد با ذکر مقدماتی فلسفی و عرفانی به تبیین فلسفه و چرایی حجاب پرداختند. از نظر استاد با اینکه این مقدمات در ظاهر در رابطه با حجاب نیستند اما برای بحث فلسفه حجاب بسیار لازم و ضروری هستند. مقدمه حکمت عملی بر مبنای حکمت قدسی، مبانی انسان شناسی و نفس شناسی و معاد و هم چنین نسبت انسان و خدا یعنی انسان شناسی معطوف به هستی شناسی همچون مقدماتی که توسط استاد بررسی و بیان شد. لزوم پرداختن به مباحث حکمت عملی قدسی در امتداد فلسفه اسلامی مقدمه اول تحت عنوان حکمت عملی قدسی است. طبق این مقدمه هر آن چه که به وسیله خدا و خاندان (علیهم السلام) چه در حوزه نظر و چه در حوزه عمل بیان شده است، اساسا مطابق با واقع و صادق است. در حوزه عمل هر آن چه که شارع مقدس به آن امر کرده است حتما به صلاح انسان و جامعه است. فیلسوف مسلمان قبلاً از طریق علل عقلی به حقانیت دین پی برده است، در موضوع-شناسی از دین بسیار کمک می گیرد و با علل عقلی تلاش در تبیین محتوای دین می کند و این حکمت قدسی است. در بحث حکمت قدسی نظری فلسفه اسلامی پیشرفت های بسیار خوبی داشته است اما متأسفانه در باب حکمت قدسی عملی پس از فارابی چندان موفق عمل نکرده ایم. بوعلی در انتها الهیات شفا بسیار مختصر و گذرا دلایل برخی احکام را بیان کرده است. انسان شناسی و نفس شناسی مقدمه واجب تبیین احکام اسلامی مقدمه مهم بعدی از نظر استاد یزدان پناه مباحث انسان. شناسی است. در واقع انسان شناسی پایه دستورات و قوانین است. اگر ما قائل شدیم انسان فقط همین بدن مادی و طبیعت خاکی است تمام قوانین و مقررات به همین بعد انسان توجه خواهد نمود اما اگر پذیرفتیم انسان علاوه بر بدن مادی بعد غیرمادی هم دارد در قانون گذاری به این بعد انسان هم توجه خواهیم کرد. در ادامه استاد علل فلسفی مغایرت نفس و بدن و تجرد نفس را مختصرا بیان نمودند. در حیوان تجرد برزخی وجود دارد اما انسان تجرد عقلی دارد. اراده و شعور در حیوانات تحت تاثیر غریزه و تخیل است اما انسان علاوه بر این ها حقیقت عقلی و نطقی هم دارد. حیوان تنها بر مبنای غضب و شهوت و میل انتخاب می کند اما در انسان غضب و شهوت باید تحت سیطره عقل و دین و فطرت قرار گیرد. با عنایت به این تفاوت انسان با حیوانات و جمادات و گیاهان، کمال انسان معنا پیدا می کند. کمال هر شی ای بهترین و کامل ترین حالت آن شیء است. پس کمال انسان بهترین و کامل ترین جهت حالت نطقی و عقلی اوست. مقدمه بعدی که پیش از پرداختن به بحث فلسفه حجاب از نظر استاد مهم می باشد، پرداختن به مباحث معاد است. انسان باید بداند که ابد در پیش دارد و نفس او باقی و جاویدان است. در عالم آخرت هر آن چه که سازگار با نفس ناطقه و حقیقت انسانی او باشد سبب لذت و نعمت و هر آن چه که مخالف جهت انسانی او باشد سبب الم و درد و رنج خواهد شد. پس تمام قوانین و مقررات باید با عنایت به این ابد انسان وضع شود. و به سبب این که قوانین بشری نمی تواند در رابطه با ابد انسان نظری دهد چندان کارآمد نخواهد بود. از مقدمات دیگری که پیش از پرداختن به بحث فلسفه حجاب مورد توجه و عنایت استاد بود، رابطه انسان با خداست، نوعی انسان شناسی معطوف به هستی شناسی. کمال انسان در حیطه نظر علم به خداست و در حیطه عمل بندگی و اطاعت از خداست. هر قانونی که انسان را در راه تقرب به خدا قرار ندهد در واقع جفا و ظلم به مقام انسان است. قانونی که انسان را به سمت شهوت می کشاند در واقع او را از حرکت به سمت خدا دور کرده و گرفتار عالم خاکی می کند. با عنایت به مطالب استاد میتوان گفت سه مسئله اصلی در تبیین قوانین و احکام اسلام، کمال انسان، مسئله ابد و مسئله بندگی است. چون خداوند ایجادکننده و خالق و رب انسان است تمام نیازهای انسان و قوانین ناظر به انسان را می داند و با در نظر گرفتن تمام ابعاد وجودی انسان احکام را وضع کرده است. چون ما تکوینا بنده حق هستیم باید تشریعا هم بندگی حق را نماییم. و از خداوند اطلاعت نماییم. مبحث مهم دیگر این نکته است که تشریع ریشه در تکوین دارد و فیلسوفان مسلمان این مقدمه را مفصلاً بیان کرده اند. در فلسفه اسلامی هست های تکوینی و نحوه وجود انسان ما را به اطاعت و بندگی خداوند می رساند. در مبانی فلسفی و حکمی و عرفانی، ما عین ربط و احتیاج به خدا هستیم پس باید بندگی خدا را بکنیم. همینطور ما فطرتا تمایل و گرایش به خداوند داریم. هر قانونی که این شناخت و این گرایش را پوشش ندهد جفا و ظلم به انسان است. پس از بیان توضیح مقدماتی که بیان شد، از جلسه ۱۶ استاد مستقیماً به تبیین چرایی و فلسفه حجاب پرداختند. تبیین چرایی و فلسفه وجوب حجاب ضرورت تشکیل و تحکیم خانواده، پاسخگویی به نیاز عاطفی پایدار، پیشگیری از شی انگاری زن و حجاب بعنوان لبه تمدنی اسلامی و غرب از فلسفه هایی بودند که استاد برای حجاب در جامعه اسلامی بیان نمودند. حجاب سنگر اول حفظ جامعه و خانواده یکی از قوی ترین امیال در انسان و شاید قوی ترین میل، میل به جنس مخالف است. با عنایت به مباحثی که در رابطه با تجرد عقلی انسان و کمال انسان عنوان شد نوع مواجهه انسان با این میل به چه صورت باید باشد؟ با توجه به این که گفته شد امیال خاکی باید تحت سیطره عقل قرار بگیرد اساسا باید این میل حد بخورد و اگر این میل آزاد و رها و یله باشد نتایج ناگواری برای فرد و اجتماع خواهد داشت. بنا بر این اسلام فرمان به پوشش و حجاب داده است. با اینکه پوشش و حجاب یک امر ظاهری است اما یک اصل کلی وجود دارد که کنش و رفتار ما در ظاهر اثری در باطن ما خواهد داشت و در باطن و جان ما نهادینه خواهد شد. بویژه وقتی انسان در مقابل میل سرکش ایستادگی می کند. حجاب سبب می شود نه خود زن تحریک شود و نه مرد تحریک شود. نفس این پوشش برای زن مهار کردن میل سرکش است و باطن زن را عفت آمیز می کند. اگر در جامعه ای حجاب رعایت شود خود این حجاب مرزی بین مرد و زن قرار می دهد و حضور اجتماعی زن در جامعه عفیفانه خواهد شد. این مهار شهوت مساوی کمال زن است. یک نوع پایداری در زن به وجود می آید که عفت زا است و زن و مرد و جامعه عفیف خواهد شد. در بعد اجتماعی در این جامعه فرهنگ زیست عفیفانه نهادینه می شود این کنش و رفتار زن اثر اجتماعی خواهد داشت. یکی از فلسفه های ضرورت حجاب به زندگی اجتماعی انسان برمی گردد. با توجه به این که انسان مدنی بالطبع است و با توجه به این که انسان نیازهای زیادی دارد و به تنهایی نمی تواند تمام نیازهای خویش را برآورده کند پس باید به زندگی اجتماعی روی آورد. هسته اصلی و اساسی اجتماع خانواده است. اگر کسی ضرورت زندگی اجتماعی را پذیرفت باید لوازم حفظ خانواده و اجتماع را هم بپذیرد. هر چقدر در یک جامعه شهوت افسارگسیخته بیشتر باشد گسست خانواده هم بیشتر خواهد بود. اگر پوشش مناسب در جامعه ای نباشد تحکیم خانواده در آن جامعه زیر سوال خواهد رفت. تجربه غرب هم دقیقا این را نشان داده است. یکی دیگر از نیازهای انسان بخصوص زنان، نیاز عاطفی پایدار می باشد. اگر در جامعه ای این نیاز عاطفی پایدار در چارچوب خانواده پاسخ داده نشود افراد آن جامعه به سمت افسردگی و بیماری های روانی خواهند رفت. لزوم حفظ جامعه و خانواده با آزاد بودن پوشش سازگار نیست. چگونه حجاب مانع شی وارگی زن خواهد شد؟ از مهم ترین فلسفه های حجاب مبارزه با شی انگاری و شیء. وارگی زن است. برخی با انسان ها تعامل شی انگاری دارند یعنی مثل یک ابزار با او برخورد می کنند انگار که خوب و بدی در رابطه با او مطرح نیست. آزادی و یلگی پوشش سبب آزادی و افسارگسیختگی شهوت می شود نوع نگاه به زن به مثابه شیء خواهد شد. در این جامعه تنوع طلبی مرد پاسخ داده می شود اما زن تبدیل به یک کالا و شیء خواهد شد. تجربه زیسته خیلی از زنان غربی همین مطلب را به وضوح نشان داده است. در این جوامع چون زنان پس از حدود ۴۰ سالگی طراوت و زیبایی و جذابیت جنسی خویش را از دست می دهند هیچ اعتبار اجتماعی هم نخواهد داشت و گرفتار بیماری های روحی روانی و افسردگی خواهند شد. چون در این منطق زن مساوی تن و بدن و زیبایی های ظاهری است. اما پوشش اسلامی برای زن حریم می گذارد و جلوی تمتع آزاد مرد را می گیرد، حضور اجتماعی زن را انسانی و کریمانه می کند. مرد می فهمد زن حریم دارد و باید رعایت کند. حجاب می گوید زن شیء نیست و کرامت دارد. حجاب و خانواده برگ برنده تمدن اسلامی در مقابل تمدن غربی بحث مهم دیگر در رابطه با فلسفه حجاب، لبه های تعارض تمدنی اسلامی و غربی است خیلی از مسائل را باید از این زوایه نگاه دید. تمدن غربی برپایه سه اصل ماده گرایی، لذت گرایی مادی و انسان گرایی بنا شده است. البته انسان بریده شده از مبدا خلقت، انسان کاملا مادی و خاکی. در این جامعه اخلاق و فضیلت به حداقل خواهد رسید. صنعت پورن در این جوامع با همین مبانی فلسفی بوجود آمده است و در ادامه شی نگاری زن است. پس از انقلاب اسلامی یک تمدن جدیدی در دنیا شروع می شود که بر اساس کرامت انسانی و اخلاق و تمدن اسلامی است. تمدن اسلامی که بر مبنای اخلاق، معنویت و زیست کریمانه است. یکی از مهم ترین این پدیده ها در تضاد با تمدن غربی، پدیده زن انقلاب اسلامی است که کرامت دارد و شیء نیست و حضور اجتماعی انسانی دارد. شهادت و برخی مظاهر دینی مانند اربعین و شب قدر هم دقیقا از جنس همین مظاهر تمدن نوین اسلامی است. استاد یزدان پناه پس از توضیح فلسفه حجاب، برگ برنده ما در مقابل فرهنگ غرب را همین بحث حجاب و خانواده دانسته و بیان نمودند اگر حجاب حفظ شود تحکیم خانواده را به همراه خواهد داشت و اگر در جامعه حجاب کمرنگ شود نتیجه آن فروپاشی خانواده خواهد بود. حجاب نخستین سنگر حفظ خانواده و جامعه است. پی نوشت ها: ۳۰ قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِکَ أَزْکی لَهُمْ إِنَّ اللّهَ خَبِیرٌ بِما یَصْنَعُونَ ۳۱و َ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ أَوِ التّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلی عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَی اللّهِ جَمِیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَی أَنْ یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا همینطور می توانید به کتاب الهیات شفا ابن سینابخش دلایل الاحکام، به کتاب نهایه الحکمت علامه طباطبایی و کتاب تفاوت های جنسی را جدی بگیرید، رجوع کنید.
منبع: بلاگ سان
این پست بلاگ سان را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین پستهای مرتبط
نظرات کاربران بلاگ سان در مورد این مطلب