طی یادداشتی مطرح شد؛
پدیدارشناسی پوشش در عصر جدید
به گزارش بلاگ سان، کارشناس مسائل فقهی و فرهنگی توضیحاتی در رابطه با پدیدارشناسی پوشش در عصر جدید عرضه کرد و اظهار داشت: پوشش زنان در عصر جدید، مختصاتی دارد که آنرا از اعصار گذشته متمایز می سازد.
به گزارش بلاگ سان به نقل از مهر، حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا زیبایی نژاد، کارشناس مسائل فقهی و فرهنگی در یادداشتی عنوان کرد: قرائن بسیاری، نشان داده است زنان در طول اعصار در جوامع متمدن پوشیده بوده اند؛ هرچند حدّ پوشش آنان گاه کمتر و گاه بیشتر از حدود تعریف شده در شریعت اسلامی است، اما در اغلب جوامع حضور اجتماعی زنان با پوشش هایی که تقریبا تمام حجم بدن را پوشانده باشد، متداول بوده است. شاید بتوان هرزه پوشی را ارمغان عصر جدید، بخصوص قرن اخیر دانست. به نظر می آید پوشش زنان در عصر جدید، مختصاتی دارد که آنرا از اعصار گذشته متمایز می سازد. در اینباره به چند یاد شده می شود: ۱. حاکمیت ساختارهای فرهنگی اجتماعی مدرنیته در گذشته ساختارهای فرهنگی و اجتماعی، آحاد جامعه را به رعایت حریم در ارتباطات، همچون در انتخاب پوشش فرا می خواند. غیرت، عفاف، حیا، قناعت، وجود همبستگی های گروهی، اعتقاد به ارزش های اخلاقی و نهی از منکر، از مفاهیم و ارزش های مقبول اجتماعی بودند که به افزایش نظارت اجتماعی و سهولت اصلاح و کنترل منجر می شدند؛ اما در جوامع مدرن، ساختارها و مفاهیم حاکم، عفاف و آزرم و پذیرش مرزهای رفتاری و اصول اخلاقی را ترویج نمی کنند. جایگزینی فردگرایی، مصرف گرایی، آزادی (به مفهوم لیبرالیستی آن) و لذت گرایی، در جوامع کنونی، پیش زمینه هایی هستند که تنوع پوشش را مطابق میل شخصی، توجیه می کنند و مقولاتی چون اعتدال در پوشش، حساسیت عمومی در مقابل بدپوشی و ولنگاری، وصله هایی ناچسب و اموری غیرقابل سفارش اند. این نکته به وضوح، تمایز بی حجابی در صدر اسلام و بدپوشی در جوامع کنونی را توضیح می دهد. در جامعه اسلامی تا پیش از عصر مشروطیت و نفوذ فرهنگ جدید غرب، تسامح در پوشش در جوامع شهری، صرفا از جانب برخی زنان غیرمسلمان و فاحشه گان مشاهده می شد که اقلیت تحقیر شده ی اجتماعی بودند؛ بنابراین، تأثیرگذاری این گروه بر اکثریت عزتمند جامعه، بعید به نظر می رسید. صرفا بعد از تحولات فرهنگی در اواخر عهد قاجار و تبدیل شدن عناصر غربی و غربزده به قشر عزتمند است که روش زندگی و سلوک آنان به اکثریت زنان جامعه ی ایرانی که گرفتار احساس حقارت در مقابل بیگانگان شده اند تسرّی می یابد. در دهه های اخیر، با به کارگیری الگوهای توسعه‌ی غربی، ساختارهای اجتماعی روابط زن و مرد، خواسته یا ناخواسته، بگونه ای طراحی شده است که رعایت عفاف، پرهزینه تر و مشقت بارتر شده و روابط زن و مرد نامحرم روان تر و حفظ حریم در روابط، زجرآورتر از گذشته احساس می شود. در اینجا خیلی از زنان احساس می کنند باید میان از دست دادن مزایای حضور اجتماعی، با انتخاب گزینه ی خانه نشینی و هم حضور در زمینه های اجتماعی به قیمت تساهل در عفاف، یکی را برگزینند و بسیار محتمل است که حس عزتمندی در حضور اجتماعی بر ارزشمندی عفاف غلبه یابد. نتیجه آنکه در جامعه ی کنونی ما به علت ساختارهای فرهنگی و اجتماعی موجود، نه بدپوشان طبقه ای تحقیر شده اند و نه ضرورتاً در زمره ی اقلیت ها به شمار آمده اند؛ و همین نکته، معادله ی مواجهه با بدپوشی در جامعه ی امروز را متفاوت از گذشته می سازد. ۲- گسترش و پیچیدگی ارتباطات در عصر حاضر در جوامع گذشته، انتخاب مدل و رنگ لباس تابع تمایلات شخصی و تأثیراتی بود که زنان طایفه و شهر بر یکدیگر می گذاشتند و این که الگوهای پوشش از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر و از منطقه ای به منطقه دیگر منتقل شود، دور از انتظار بود؛ بخصوص آنجایی که تعصبات فرهنگی و یا آموزه های دینی، مردم را از تقلید بیگانگان بر حذر می داشت؛ اما امروزه گسترش ارتباطات، زمینه ی تأثیرگذاری زنان بر یکدیگر را بسیار تسهیل نموده است؛ ازاین رو میتوان انتظار داشت که همه روزه با انواع جدیدی از مدلهای لباس مواجه باشیم. توجه به این نکته می تواند هم توضیحی بر تنوع روز افزون پوشش زنان باشد، هم پیچیده تر بودن کنترل وضعیت را بیان کند و هم توضیحی برای اهمیت توجه به مبحث پوشش در موقعیت کنونی جامعه عرضه نماید. ۳. گره خوردن پوشش با منافع نظام سرمایه داری آن چه وضعیت امروز را از گذشته متمایز می سازد، مدیریت شدن مبحث پوشش توسط قدرت های اقتصادی است؛ به این علت که تبدیل زن به هدف و ابزاری جنسی، منافع شرکتهای بزرگ نساجی، لوازم آرایشی، صنعت فیلم و خیلی از صنایع دیگر را تضمین می نماید و از منافع آن، گروه هایی دیگر، همچون مؤسسات جراحی پلاستیک هم بهره مند می شوند؛ بنابراین، مبحث پوشش، بُعدی اقتصادی و از آن رهگذر، مختصات فرهنگی جدیدی هم یافته است؛ بنابراین قدرت های اقتصادی با به کارگیری یافته های علمی در حوزه های زیست شناسی، روانشناسی و دیگر علوم، حس زیبایی شناختی جوانان را مدیریت و مصادیق جذابیت و زیبایی را مشخص می کنند. از آنجائیکه امروزه با حرکت های سازمان یافته برای مصرف زدگی و ابتذال در پوشش مواجهیم، اولاً اقدام برای اصلاح وضعیت پوشش با مقاومت سرسختانه ای مواجه می شود؛ ثانیاً لباس از وسیله ای برای پوشش فراتر رفته و به وسیله ای برای آرایش تبدیل می شود؛ ازاین رو رنگ ها و طرح های لباس بیشتر از گذشته به افزایش جذابیت جنسی زنان منجر می شود؛ ثالثاً نتایج فردی، خانوادگی و اجتماعی ابتذال در پوشش به علت مدیریت شدن آن، بیشتر از گذشته است. ۴. سیاسی شدن مبحث حجاب تبدیل شدن حجاب به نماد زن مسلمان انقلابی، بخصوص در کشورهای لائیک و همینطور وجود انگیزه های سیاسیِ احتمالی، در بدپوشی برخی از بانوان جامعه ی ما، به حجاب بُعدی سیاسی داده است که در گذشته چنین نبود. دخالت دولت های غربی در مبحث حجاب، ممنوعیت حجاب توسط حکومت های مسلمانی همچون افغانستان، ترکیه و ایران در چند دهه قبل و ورود کشورهایی چون تونس به کشورهای اسلامی منع کننده حجاب، در دهه اخیر هم نشانی گویا از حساسیت حوزه سیاست به مبحث حجاب است. ۵. پیوند میان الگوی پوشش، الگوی ارتباط و شخصیت در بعضی جوامع سنتی، سهل انگاری هایی در پوشش مشاهده می شد؛ برای مثال در بین عشایر، کردها و برخی جوامع روستایی، نسبت به پوشش قسمتهایی از مو و دست، نگاهی سهل انگارانه وجود داشت؛ اما تساهل در پوشش در کنار فرهنگ غیرت ورزی و وجود مرزبندی و حریم در ارتباطات، این پیام را به همراه داشت که تساهل در پوشش، نمایانگر مشی سهل انگارانه در ارتباطات اجتماعی و نشانگر فرومایگی در شخصیت نیست؛ اما در جوامع کنونی، پوشش ها بیشتر از گذشته پیام به همراه دارند و از منش و شخصیت اجتماعی فرد حکایت می کنند؛ بگونه ای که میتوان بی قاعدگی موجود در پوشش بسیاری اشخاص دختر یا پسر را نشانه ای از بی هویتی و سردرگمی آنان دانست؛ چنان که پوشش گروهی از دختران، نمایانگر مشی اجتماعی آنان و تمایل به برقراری ارتباط با جنس مخالف است و می تواند قرینه ای بر کاهش حیای عمومی و کم رنگ شدن عفاف در ارتباطات اجتماعی باشد؛ ازاین رو بحث کردن از پوشش جوانان در جامعه ما جدا از مبحث هویت نسل جوان و فرهنگ عفاف، مقرون به صحت و صواب نیست.
این پست بلاگ سان را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین پستهای مرتبط
نظرات کاربران بلاگ سان در مورد این مطلب