بازگشایی پرونده قدیمی ادغام یا انتزاع آموزش پزشکی در سالی که گذشت
به گزارش بلاگ سان، مبحث جدایی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت و انتقال آن به زیر مجموعه وزارت علوم، مبحث جدیدی نیست. سال ها است که از کشمکش این دو وزارت خانه برای تصدی بر آموزش پزشکی می گذرد و هرکدام از مسؤلان و سیاست گذاران این وزارت خانه ها، دلایلی برای ابقاء آموزش پزشکی در وزارت بهداشت یا انتقال آن به وزارت علوم دارند و تلاش کرده اند با طرح دلایلی افکار عمومی و مسؤلان امر را متقاعد به پذیرش منطق خود کنند. این پرونده قدیمی سال جاری هم همچون چندین سال قبل از جانب یکی از طرفین باز شد و این دفعه وزارت بهداشت برای مطرح کردن مجدد بحث ادغام آموزش پزشکی و مزایای آن پیشگام بود.
به گزارش بلاگ سان به نقل از ایسنا، بررسی پرونده ادغام یا انتزاع آموزش پزشکی در سالهای قبل نشان میدهد این مورد به یک جدال کهنه و بی سرانجام میان وزارت خانه های بهداشت و علوم تبدیل گشته است و محدود به یک بازه زمانی خاص نمی شود و هرگاه مبحث انتقال رشته های آموزش پزشکی به آموزش عالی از جانب سیاست گذاران وزارت علوم مطرح شده، با واکنش های تند مسؤلان وزارت بهداشت، روبرو شده و یا بالعکس.
تاریخچه ادغام رشته های پزشکی در وزارت بهداشت
آموزش پزشکی در سال ۱۳۶۴ در حالی به وزارت بهداشت پیوست که بنابر اظهارنظر کارشناسان، یکی از علل آن کمبود نیروی انسانی و نیاز کشور به کادر درمانی در آن زمان بود، نیازی که با افزایش چند برابری ظرفیت پزشکی و توسعه دوره های نوین پزشکی و دانشگاههای علوم پزشکی برطرف شد و فراتر از آن، کشورمان علاوه بر رفع مشکلات درمانی مناطق محروم، به توانمندی اعزام پزشک به خارج هم دست یافت. قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور استفاده مطلوب و هماهنگ از امکانات پزشکی کشور در جهت تأمین و تعمیم بهداشت، درمان، بهزیستی، آموزش و پژوهش پزشکی و تحقق بندهای ۴ و ۱۲ و ۱۳ اصل سوم و آن قسمت از اهداف اصل ۲۹ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که در ارتباط با خدمات بهداشت و درمان و بهزیستی است در ۲۴ مهرماه ۱۳۶۴ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید..
سال ۶۵، آموزش رشته های علوم پزشکی از وزارت علوم و آموزش عالی منفک شد و با وزارت بهداری تواماً تحت عنوان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به کار خود ادامه داد و دانشگاه های جامع کشور هم نیز به تبع آن به تدریج به دو مؤسسه مستقل انشقاق یافتند تا هر یک با مدیریت جداگانه اداره شود.
اولین و آخرین اظهارنظرها در رابطه با ادغام و انتزاع آموزش پزشکی
برای نخستین بار از سال ۱۳۸۱ که بحث جدایی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت بطور جدی از جانب دولت عنوان شد. این لایحه مخالفت ها و موافقت های بسیاری را به دنبال داشت و مخالفان و موافقان در این زمینه اظهار نظر کردند و حتی لایحه ای دراین زمینه تدوین و به مجلس ارسال شد، اما در نهایت این لایحه به تصویب نرسید تا همچنان آموزش جزئی از وزارت بهداشت باقی بماند.
با افتتاح دولت سیزدهم، باردیگر زمزمه های جدایی این دو عرصه آموزشی مطرح و برای نخستین بار دکتر محمدعلی زلفی گل وزیر علوم با انتقاد از شیوه فعلی آموزش پزشکی تصریح کرد هر چه سریع تر باید آموزش پزشکی به وزارت علوم بازگردد. مبحث ابقاء محدود به آغاز کار دولت سیزدهم نمی گردد، بلکه طی ۳ ماه گذشته، مبحث ادغام آموزش پزشکی در سیستم سلامت و تأثیر این مورد به یک مولفه مهم برای مسئوئلان وزارت بهداشت تبدیل شد. شرایط به نحوی پیش رفت که ادغام آموزش پزشکی به یکی از مسائل مهم هفتمین مرجعیت علمی تبدیل شد.
دکتر محمدعلی زلفی گل، وزیر علوم بر این باور است ادغام آموزش دو وزارت بهداشت و علوم باعث جلوگیری از ضرر می شود. وی معتقد می باشد، بحث سلامت، تنها به جسم انسان برنمی گردد بلکه سلامت روحی هم مدنظر است. همینطور سلامت جسمی فقط در حوزه پزشکی نیست بلکه تغذیه هم در این مقوله جای دارد ازاین رو با فاکتور تغذیه، دانش کشاورزی، دامپزشکی هم در سلامت انسان نقش دارد.
به گفته ی ایشان، شخصیت علمی باید متوازن باشد. شخصیت را مثل جورچینی در نظر بگیرید که اگر تکه های آنرا از جدا کنید، شالوده ی آن از حالت متوازن می افتد. تحقیقات بین رشته ای، چند رشته ای همگی کنار گذاشته شده است؛ حال چه زمانی این گسستگی اصلاح خواهد شد! مگر میتوان رشته داروسازی را از شیمی و داروسازی را از بیوشیمی جدا کرد! مگر میتوان رشته انگل شناسی پزشکی را از دامپزشکی و کشاورزی جدا کرد.
مخالفان روال کنونی و موافقان بازگشت آموزش پزشکی به بدنه آموزش عالی به ارتقاء رتبه بندی دانشگاه های ایران در نظام رتبه بندی جهانی توجه می کنند. چنانکه وزیر علوم در جلسه ۱۵۵ شورای ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور که ۲۲ در آبان ماه ۱۴۰۰ برگزار شد، اظهار داشت: اگر دانشگاه های وزارت بهداشت و وزارت علوم در کنار هم قرار بگیرند، رتبه بندی دانشگاه های ایران در ابعاد بین المللی فرق خواهد نمود. درمورد بخش ظرفیت های پزشکی؛ یک استاندارد جهانی نسبت پزشک عمومی با جمعیت وجود دارد. اگر طبق آمار جهانی، ایران از استانداردها جهانی در سرانه پزشکی عقب است باید در عمل به این میزان برسد.
یک روز بعد از اظهار نظر وزارت علوم در رابطه با بازگشت آموزش پزشکی به پیکره وزارت علوم و تأثیر آن بر رتبه بندی دانشگاه ها، وزارت بهداشت نسبت به این اظهارات واکنش نشان داد. دکتر غلامرضا حسن زاده، دبیر شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی معتقد می باشد، دانشگاه های وزارت علوم از توسعه آموزش علوم پزشکی الگو برداری کنند. به گفته ی ایشان، اگر وزیر علوم عنوان می کند که باید داروسازی را در کنار شیمی قرار دهیم، باید دید آیا توانسته اند بین بیولوژی، شیمی و فیزیک که در یک دانشکده بوده ارتباط برقرار کنند؟ اگر الگویی وجود دارد به ما هم بگویند تا از آن الگوها استفاده نمائیم.
دبیر شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی همچون مسؤلان کنونی و پیشین این وزارت خانه باور دارد که ادغام آموزش پزشکی از نقات قوت وزارت بهداشت بشمار می رود. به قول دکتر حسن زاده، سال ۱۳۶۴ با هدف کارآمدتر کردن سیستم بهداشتی و درمانی کشور و اثربخشی بیشتر در آموزش پزشکی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شد و نقطه قوت وزارت بهداشت، چیدمان عرصه های آموزشی، نظام ارزشیابی و اعتباربخشی و پویایی آموزش پزشکی بوده است.
وی در رابطه با بازگشت آموزش پزشکی به بدنه آموزش عالی و تأثیر آن بر رتبه بندی دانشگاه ها هم توضیحاتی ارایه داده بود. دبیر شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی اظهار داشت: امکان دارد برای رتبه بندی دانشگاه ها علل گوناگونی وجود داشته باشد اما رتبه بندی به تنهایی نباید ملاک سیستم آموزشی و پژوهشی کشور باشد بلکه باید کارآمدی، سرآمدی و مرجعیت علمی را مورد توجه قرار دهیم. یکی از اقدامات وزارت بهداشت در سالهای اخیر، هم گرایی علوم و فناوری است اما آیا وزارت علوم توانسته بین رشته های مختلف خودش، همگرایی را بوجود آورد. اگر وزیر علوم عنوان می کند که باید داروسازی را در کنار شیمی قرار دهیم، باید دید آیا توانسته اند بین بیولوژی، شیمی و فیزیک که در یک دانشکده بوده و قبلا تحت عنوان دانشکده علوم فعالیت می کردند، ارتباط برقرار کنند؟ آیا دانشکده دامپزشکی با شیمی، فیزیک و بیولوژی ارتباط نزدیکی پیدا کرده اند؟ اگر الگویی وجود دارد به ما هم بگویند تا از آن الگوها استفاده نمائیم.
کشمکشی ناتمام میان دو وزارتخانه
اظهار نظر دکتر زلفی گل محدود به جلسه ۱۵۵ شورای ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور نشد و یک روز بعد از برگزاری این جلسه، وزارت علوم به نقل از دکتر زلفی گل اعلام نمود: یکی از مسائل و اشتباهات رخ داده در قسمت سیاستگذاری علمی کشور بحث واگرایی بوده است. نباید رشته های مختلف علوم بین وزارت خانه های مختلف از هم جدا و جزیره ای باشند، چون که نمی توان رشته های پزشکی را از رشته های علوم مهندسی و علوم انسانی و کشاورزی و دامپزشکی جدا کرد و در این صورت تحقیقات بین رشته ای معنادار نخواهد بود. بهره وری سیستم هنگامی افزایش خواهد یافت که رشته های پزشکی در کنار رشته های کشاورزی، دامپزشکی، فنی، مهندسی و علوم انسانی باشند. در دنیای امروز، تحقیقات بین رشته ای و چند رشته ای تعیین کننده است و ما این سیاست ها را در کشور فراموش کرده ایم.
به قول وزیر علوم، جداسازی بخش های مختلف علم از یکدیگر کار صحیحی نیست و حتما در قسمت کلان نیازمند توجه است. داشتن متولی واحد در امر آموزش کشور، لزوماً به معنای ادغام وزارت خانه های مربوطه نیست. خوشبختانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تا حدود زیادی این مشکل را مدیریت کرده است، اما در کف جامعه و به صورت عملیاتی به این شکل نیست و بنا بر این بایستی یک فکر جدیدی در این رابطه داشته باشیم.آنچه مورد نظر ماست اینست که نظام آموزش عالی، شامل آموزش علوم انسانی، فنی، مهندسی، کشاورزی، هنر و علوم پزشکی مثل خیلی از نقاط دیگر دنیا دارای یک متولی واحد باشد. این نگاه کلان سبب یکپارچگی، وحدت و انسجام در آموزش عالی کشور و جلوگیری از برخی گسیختگی ها و ناهماهنگی های خواهد شد.
آیا ادغام آموزش پزشکی باعث ارتقاء کیفیت آموزشی شد؟
موافقان انتقال آموزش پزشکی به آموزش عالی بر این باور هستند، ادغام نه تنها هزینه ای ندارد؛ بلکه در بلند مدت از صرف هزینه های اضافی جلوگیری می کند. این گروه مدعی هستند سوءمدیریت در وزارت بهداشت، عرضه خدمات بهداشتی را با مشکل مواجه کرده است و همه مردم ناراضی اند. از طرف دیگر، وزارت علوم تجربه اداره دانشگاه ها را دارد و از مدیریت مطلوب در حوزه آموزش پزشکی استفاده خواهد کرد؛ در نظر گرفتن این موارد باعث می شود وضع آموزش و پژوهش در حوزه پزشکی بهبود پیدا کند.
باآنکه موافقان انتقال آموزش پزشکی به آموزش عالی بر مدیریت مطلوب تر پافشاری می کنند اما موافقان ابقاء آموزش رشته های پزشکی در وزارت بهداشت باور دارند، به صورت کلی معمولاً در آموزش های دانشگاهی و عالی افرادی تربیت می شوند که پس از فارغ التحصیلی آمادگی لازم را برای پرداختن به رشته تحصیلی خود ندارند، بعنوان مثال برخی فارغ التحصیلان رشته های مهندسی یا فنی پس از تحصیل، برای ارائه خدمت در کارخانه یا موسسه صنعتی آماده نیستند و بعد از فارغ التحصیلی باید دوره کارآموزی بگذرانند. آموزش پزشکی حرفه ای و عملی است، یعنی دانشجویی که وارد دانشگاه می شود در عین گذراندن تحصیلات دانشگاهی به صورت عملی آموزش می بیند و با حضور در کنار استادان در قسمت های بیمارستانی نحوه معاینه بیماران، تشخیص و درمان بیماری را قدم به قدم فرا می گیرد، ازاین رو وقتی پزشک فارغ التحصیل می شود، بلافاصله به صورت مستقل آغاز به کار می کند، ازاین رو نقش بیمارستان های آموزشی در آموزش پزشکی بسیار حساس است.
سکان داران کنونی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، هم ادغام آموزش پزشکی در سیستم سلامت را از دستاوردهای بزرگ حوزه سلامت قلمداد می کنند. آمار و ارقام انتشار یافته از جانب معاونت آموزشی وزارت بهداشت نشان می دهد، هم اکنون، حدود ۲۵۰ هزار دانشجو در رشته های مختلف علوم پزشکی تحصیل می کنند. همینطور در کنار پزشکی عمومی، ۱۵۰ رشته تخصصی و فوق تخصصی در ۶۸ دانشگاه و دانشکده پزشکی در کشور تدریس می شود.
مسؤلان وزارت بهداشت باور دارند، آثار ادغام آموزش پزشکی بسیار گسترده است که نتایج آن چه در عرصه درمان و چه در عرصه آموزش، ظهور و بروز کرده است. دکتر ابوالفضل باقری فرد، معاون آموزشی وزارت بهداشت، در هفتمین همایش مرجعیت علمی کشور با اعلان اینکه ۲۱ هزار عضو هیئت علمی در دانشگاه های علوم پزشکی مشغول به تدریس هستند، اظهار داشت: در هیچ رشته ای بخصوص رشته های بالینی احتیاج به تحصیل در خارج از کشور نداریم و تمام رشته ها داخل کشور آموزش داده می شوند.
مسؤلان وزارت بهداشت معتقدند ادغام آموزش در سیستم سلامت باعث ارتقاء کیفیت آموزش پزشکی ایران شده، به نحوی که فدراسیون جهانی آموزش پزشکی، اعتباربخشی رشته پزشکی را در کشور به وزارت بهداشت واگذار کرده است. معاون آموزشی وزارت بهداشت در این زمینه اظهار داشت: اگر وزارت بهداشت دانشکده ای را تایید کند، در واقع آن دانشکده مورد تایید فدراسیون جهانی است و زمانی که یک دانشجوی پزشکی فارغ التحصیل شود، مدرکش در همه جای دنیا مورد تایید خواهد بود.
حدود ۳۸ سال از ادغام آموزش علوم پزشکی در سیستم سلامت می گذرد. طرح ادغام آموزش پزشکی در اواسط دهه ۶۰ عملی شد و «وزارت بهداری» وقت، با اجرای این طرح، ردای جدیدی پوشید و به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تبدیل شد.
به قول دکتر باقری فرد، بحث ادغام آموزش پزشکی در سیستم سلامت شاید برای برخی از همکاران جوان و دانشجویان شناخته شده نباشد؛ در دهه ۶۰ به همت اساتیدی همچون دکتر شهریاری و دکتر مرندی، ادغام آموزش پزشکی در سیستم سلامت شکل گرفت. پیش از این رویداد، وزارت بهداری وجود داشت که با ادغام آموزش، به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبدل شد. یعنی آموزشی که از خدمات سلامت جدا بود، با بهداشت و درمان همراه شد. اگر امروز در حوزه علوم پزشکی موفقیت هایی را کسب کرده ایم، به سبب ادغام آموزش در سیستم سلامت است.
ادغام آموزش پزشکی باعث افزایش اعضای هیئت علمی شد
بحث مزایای ادغام آموزش پزشکی در وزارت بهداشت، در سال ۱۴۰۱ در چند نوبت از جانب مسؤلان این وزارت خانه مورد تاکید قرار گرفت. دکتر عین اللهی وزیر بهداشت هم با معاون خود هم نظر است. وی هم همچون معاون آموزشی خود باور دارد که ادغام آموزش پزشکی در سیستم سلامت از مهم ترین و ارزشمندترین دستاوردها در جهت ارتقاء حوزه سلامت به شمار می آید. به گفته ی ایشان، امروزه در خیلی از مجامع بین المللی، این اقدام بعنوان یک الگو مطرح می شود.
وزیر بهداشت، ادغام آموزش علوم پزشکی و پژوهش را با حوزه بهداشت و درمان، نقطه عطف ارتقای سیستم سلامت دانست و در هفتمین همایش مرجعیت علمی کشور اشاره کرد: در گذشته، عواملی وجود داشت که زمینه ساز ادغام آموزش علوم پزشکی شد و مهم ترین آن عوامل، این بود که نظام آموزشی ما به تنهایی پاسخگوی نیازهای مردم نبود؛ یعنی آموزش علوم پزشکی مبتنی بر نیاز جامعه شکل نگرفته بود و ادغام، زمینه انطباق آموزش و نیازهای حوزه سلامت را فراهم و آنرا به سمت جامع نگری هدایت کرد.
مسؤلان وزارت بهداشت بارها به حضور ۲۱ هزار عضو هیئت علمی در دانشگاه های علوم پزشکی کشور اشاره کرده اند. افزایش تعداد اعضای هیئت علمی از سال ۶۵ تا به امروز غیرقابل کتمان است اما باید دو مؤلفه یعنی افزایش جمعیت و توسعه دانشگاه های علوم پزشکی کشور طی ۳۸ سال قبل را هم برای افزایش تعداد اعضای هیئت علمی درنظر گرفت. وزیر بهداشت بر این باور است که تعداد اندک اعضای هیئت علمی در دهه ۶۰ باعث بروز مشکلاتی برای سیستم سلامت شد. به قول دکتر عین الهی، کمبود اعضای هیئت علمی همچون ضعف ها و مشکلات دانشگاه های علوم پزشکی بود. کمبود هیات علمی بود که در سال ۱۳۶۴ با ادغام آموزش پزشکی، رفته رفته برطرف شد و از آن پس شاهد گسترش دانشگاه های علوم پزشکی کشور و افزایش تعداد دانشجویان گروه پزشکی بودیم.
وزیر بهداشت در هفتمین همایش مرجعیت علمی کشور، در رابطه با ادغام آموزش پزشکی درنظام سلامت و تأثیر آن بر آموزش پزشکی اظهار داشت: با ادغام، رشد آموزش و پژوهش در سرتاسر کشور بخصوص در مناطق محروم گسترش یافت و گامهای بلندی در راه عدالت آموزشی برداشته شد.
به قول دکتر عین الهی، دستاوردهای ادغام میتوان به تأمین کافی نیروی انسانی، ارتقای سطح پژوهش و فناوری علوم پزشکی، ارتقای کیفیت آموزش، بهبود نسبت دانشجو به استاد، رفع نیازهای کمّی و کیفی بهداشتی و درمانی بر حسب منطقه، گسترش آموزش در تمام نقاط کشور، ارتقای شاخصهای بهداشتی و درمانی و افزایش تعداد و تنوع رشته های آموزشی اشاره نمود.
دکتر باقری، معاون آموزشی وزارت بهداشت هم در رابطه با تأثیر آموزش پزشکی در سیستم سلامت باور دارد، تأمین نیروی انسانی، یکی از مهم ترین مسائل در حوزه درمان است و مشکلات در ارتباط با توزیع این مولفه باید حل شود. اگر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نتواند برای تمام رشته ها جذابیت بوجود آورد، توجه به مناطق کم برخوردار کم می شود و به تراکم شهرهای بزرگ افزوده می شود. به همین دلیل، بحث بومی سازی را در دستور کار قرار داده ایم و آنرا برای رشته های دستیاری تخصصی اجرا کردیم.
به گزارش بلاگ سان به نقل از ایسنا، حدود ۲۲ سال پیش، مبحث بازگشت آموزش پزشکی به بدنه آموزش عالی عنوان شد که از آن زمان تا به امروز، اظهار نظرهای متفاوتی در رابطه با این مورد مطرح گردیده است. در ماه های پایانی سال ۱۴۰۱، مبحث ادغام آموزش پزشکی در نظام سلامت، یک مرتبه دیگر از جانب مسؤلان وزارت بهداشت عنوان شد و از این مورد بعنوان یک دستاورد مهم یاد کردند. علیرغم اظهارنظرها در رابطه با بحث ادغام آموزش پزشکی در وزارت بهداشت و تبیین دستاوردهای آن از جانب مسؤلان وزارت بهداشت در سال 1401، واکنشی از جانب مسؤلان وزارت علوم دراین زمینه دیده نشد و شاید از سکوت مسؤلان وزارت علوم دراین زمینه این گونه بتوان نتیجه گرفت که یکی از طرفین، این پرونده قدیمی را بسته و مبحث را مسکوت گذاشته است. موضوعی که گذشت زمان صحت و سقم آنرا مشخص می کند.
منبع: بلاگ سان
این پست بلاگ سان را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین پستهای مرتبط
نظرات کاربران بلاگ سان در مورد این مطلب