مجله مهر پای صحبت روانشناس خانواده؛
خواستگاری و عقد در ماه محرم و صفر، آری یا خیر؟
بلاگ سان: با شروع محرم و صفر بسیاری از خانواده ها و دختر و پسرها روند خواستگاری و عقد را متوقف می کنند. این درحالی است که خیلی از زوج ها با این اتفاق مخالف اند. مجله مهر این مساله را بررسی نموده است.
خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: محرم و صفر برای ما ایرانیان و شیعیان دو ماه خاص و دوست داشتنی اند. با آمدن دهه اول محرم همه لباس سیاه هایشان را درمی آورند و خودشان را آماده عزاداری می کنند. بدون شک این دو ماه نقش مهم و مؤثری در تک تک دقایق زندگی ما دارند و اثرات آن در رفتارهای افراد و جامعه مشخص است. به عنوان مثال همین امسال طبق اعلام نیروی انتظامی، در محرم به ویژه دهه اول محرم آمار جرم و جنایت بطور محسوسی کاهش داشته است. خلاصه این که در اثرات مثبت این دو ماه می توان روزها و هفته ها صحبت کرد، اما بعضی رسوم در این دو ماه وجود دارد که چندان شرعی به نظر نمی رسد. یکی از آنها توقف همه فرایندهای ازدواج و عقد در این دو ماه است. دختر و پسرها و خانواده های زیادی هستند که در محرم و صفر خواستگاری نمی روند یا خواستگار راه نمی دهند. در صورتیکه دختر و پسرهای زیادی نیز هستند که از توقف کامل روند ازدواج شان در این دو ماه گلایه دارند.
امروز سراغ خانم مریم ابراهیمی، کارشناس ارشد روانشناسی خانواده از دانشگاه شهید بهشتی و مشاور ازدواج در کلینیک های دولتی و خصوصی، معروف به «ننه ابراهیم» در فضای مجازی رفتیم تا درباره ی خواستگاری و عقد در محرم و صفر گفت و گو نماییم.
نه تنها خانواده ها، بعضی دختر و پسرها هم با خواستگاری و عقد در محرم و صفر مخالف اند
برای شروع بحث به ننه ابراهیم می گویم «خیلی از دختر و پسرها وقتی به محرم و صفر می رسند، عزا می گیرند. دلیلش هم این است که به زور خانواده ها یا عرف جامعه نمی توانند خواستگاری بروند یا خواستگار قبول کنند. نظر شما چیست؟» جواب می دهد: البته فقط اینطوری نیست که خانواده ها مخالف خواستگار راه دادن باشند. دختر و پسرهایی هم هستند که اعتقاد دارند ما نباید در محرم و صفر خواستگار راه بدهیم یا خواستگاری برویم. خب طبیعی است؛ به هر حال اعتقاد پدر و مادرها همین طور سینه به سینه ادامه پیدا می کند و به نسل بعدی هم می رسد. ماجرا این است که اگر خودمان هم مقابل این رسم نایستیم، این رسم به نسل های پس از ما هم منتقل خواهد شد.
دو ماه برای کسی که منتظر است زمان زیادی است
او اضافه می کند: در کنار اینها، دختر و پسرهایی هستند که خودشان با خواستگاری و عقد در محرم و صفر موافق هستند ولی خانواده ها سختگیری می کنند و اجازه ورود خواستگار را نمی دهند. دلیل این که چرا این مسأله برای جوان ها دشوار است هم طبیعی است. به هر حال پدر و مادرها سر زندگی خودشان هستند و دارند زندگی می کند، و حرفشان این است که «دو ماه که چیزی نمی شود». در صورتیکه من به بعضی افرادی که می گفتند «این بچه ها در کل سال زن نگرفتند و همین حالا می خواهد ازدواج کنند»، می گفتم دو ماه برای شما دو ماه است اما مثالش مثل کسی که پشت چراغ قرمز ایستاده و ثانیه ها برایش مهم اند، اما در همان زمان کسی که توی خانه دارد فیلم می بیند چندان اعتنایی به ثانیه ها و حتی دقایق ندارد. زمان برای آن دو نفر خیلی متفاوت از همدیگر است. این هم همین است؛ شما خودت متأهل هستی و زندگی ات روال مشخصی دارد و داری زندگی می کنی، اما کسی که مجرد است و نسبت به ازدواج اشتیاق دارد، برایش دشوار است که دو ماه همه چیز را متوقف نماید. به ویژه بعضی افراد هستند که می گویند من چون دانشجو هستم، تنها محرم و صفر و تابستان می توانم به شهر خودم برگردم و تنها در طول این مدت است که می توانم و می خواهم در شهر خودم خواستگار ببینم، ولی به خاطر این باورها این فرصت هم از دست می رود.
مخالفت با خواستگاری و عقد در این دو ماه دلی است، نه شرعی و عقلی!
خانم ابراهیمی درباره ی دلایلی که خانواده ها و بعضی دختر و پسرها برای توقف روند خواستگاری و عقد در محرم و صفر بیان می کنند می گوید: وقتی ما دلایلش را بررسی کردیم، متوجه شدیم این بحث در بین بچه ها و خانواده ها، کاملاً یک بحث دلی است! یعنی به هیچ عنوان منطقی نیست. از نظر شرعی هم منعی وجود ندارد. حتی ما گفتیم پس از ازدواج نخستین جمله ای که گفته می شود این است که این سنت رسول الله است. ضمن این که تشکیل خانواده در اسلام مسأله خیلی مهمی است. می گویند نزد خدا هیچ بنایی مستحکم تر از خانواده نیست. با این وجود استدلال هایی که آنها در نهایتِ بحث می آوردند این بود که این یک بحث دلی است و ما دل چرکین می شویم، یا می گفتند ماه صفر ماه نحسی است و اگر قرار باشد ازدواجی در این ماه شروع بشود بعداً به طلاق منجر می شود. بعضی ها می گفتند «اگر عزیز شما فوت کند، قبول می کنید که بیست روز بعدش خواستگار راه بدهید؟ امام حسین (ع) برای ما از پدر و مادرمان هم عزیزتر است و ما باید این دو ماه را حرمت نگه داریم». اولاً برای آن عزیز سفر کرده هم اینطوری است که می گویند تا یک مدتی صبر کنید و اجازه ندهید که فوت کسی مانع ازدواج جوان ها بشود. من در بحث و گفت و گویی که با بچه ها در اینستاگرام خودم داشتم گفتم این دو تا هیچ تناقضی با هم ندارند. اگر جشن و شادی و پایکوبی به آن شکل باشد، بله، اشکال دارد. اما این که یک دختر و پسر بخواهند جلسات خواستگاری شان را ادامه بدهند، چه اشکالی دارد؟ یا بعضی ها ممکنست از مدت ها قبل با هم آشنا شده باشند و توی محرم و صفر به نتیجه برسند و ادامه این وضعیت برایشان سخت باشد. چرا این دو نفر باید دو ماه صبر کنند؟ همین طور اگر بعضی ها بخواهند برای ارتباط در فضای مناسب تری یک صیغه محرمیت بین شان خوانده شود، چرا باید کلاً روند خواستگاری و عقد را متوقف کنند؟ اینجور موارد هیچ تداخلی با محرم و صفر ندارد. حالا اگر بعضی ها خیلی حساسیت دارند می توانند تا آخر دهه اول صبر کنند. آن هم فقط می توانند در روز تاسوعا و عاشورا از عقد و محرمیت اجتناب کنند، چون گفته شده در این روز از کار دنیوی فاصله بگیرید، وگرنه روزهای قبل و پس از تاسوعا و عاشورا هیچ منعی ندارد.
اینکه دو ماه نمی توانیم به ازدواج حتی فکر هم بکنیم سخت است
ابراهیمی که ارتباط زیادی با جوان ها دارد درباره ی حرف دل آنها می گوید: حرف دل جوان ها هم همین است که این دو ماه بلاتکلیفی برای ما دشوار است. برخی از بچه ها بودند که می گفتند ما امام حسین (ع) را خیلی دوست داریم ولی با آمدن محرم و صفر دلشوره می گیریم و ناراحتیم که توی این دو ماه دیگر هیچ خبری نیست. آنها می گویند توی این دو ماه به ازدواج حتی فکر هم نمی توانیم بکنیم. خب این بطور قطع برای یک جوان مجرد دشوار است.
معطل کردن دختر و پسرها، حق الناس است
او ادامه می دهد: بعضی دختران می گفتند بقیه راه بدهند ولی من چون نسبت به این مساله دل چرکین هستم، راه نمی دهم. خب مسأله این است که خیلی وقت ها اینطور مسائل حکم فردی ندارد. بله، در ظاهر می گوئیم این مسأله من است و من هستم که می خواهم ازدواج کنم، پس خودم تصمیم می گیرم با چه شرایطی. ولی وقتی شما این را تبدیل به عرف می کنی و احساس می کنی که کار بدی است، بعدها این کار را در حق فرزندت هم انجام می دهی، بعدها همین را نسبت به دوستانت هم تسری می دهی. اتفاقی که می افتد این است که ممکنست آقاپسری بخواهد به خواستگاری شما بیاید ولی چون شما با این مسأله موافق نیستید، آن گزینه را از دست بدهی؛ در صورتیکه شاید مناسب هم باشید. برعکس ش هم وجود دارد؛ شما دو ماه این فرد را معطل می کنید، و وقتی پس از دو ماه به خواستگاری می آید متوجه می شوید که مناسب هم نیستید. از نظر شرعی هم باید توجه داشت که حق آدم ها و سرنوشت آدم ها خیلی مهم تر از این است که شما بگویی من محرم و صفر بدون هیچ دلیل عقلی و شرعی خواستگار راه نمی دهم.
کاش فقط محرم و صفر بود! ماه رمضان و نوروز و فصل امتحانات را کجای دلمان بگذاریم؟!
این کارشناس خانواده درباره ی معایب توقف خواستگاری و عقد در محرم و صفر می گوید: اتفاق بدتر این است که دو نفر پیش از محرم و صفر با هم آشنا می شوند و خانواده ها این روند آشنایی را در محرم و صفر کلاً متوقف می کنند. این هم واقعاً یک ظلم بزرگ به آن دختر و پسر است و از نظر حق الناس و سرنوشت آدم ها مشکل دارد. البته وقتی من اینها را مطرح می کردم بعضی می گفتند حالا سرنوشت افراد به همین دو ماه بستگی دارد؟ این جواب را خیلی ها می گفتند. من حرفم این است مسأله فقط همین دو ماه نیست. ما یک ماه رمضان را هم داریم که خواستگاری رفتن برای خیلی ها در آن دشوار است. از آن طرف در یک مقطع دیگر فصل امتحانات را داریم که بچه ها می گویند باید درس بخوانیم. همین طور دیگر مناسبت ها را داریم. من فکر می کنم ما به اندازه کافی محدودیت داریم و نباید دو ماه از سال را هم متوقف نماییم. بچه ها اینهمه توقف در روند خواستگاری و عقد را کجای دلشان بگذارند؟
ملزومات خواستگاری در محرم و صفر چیست؟
ننه ابراهیم با اشاره به این که خواستگاری رفتن در محرم و صفر نیز ملزومات خودش را دارد، درباره ی شرایط خواستگاری در محرم و صفر ادامه می دهد: این که پسرها چطوری خواستگاری بروند یا دختران در برخورد با خواستگاری چطور رفتار کنند، کمی سلیقه ای است. به هر حال بعضی ها هستند که به آنها برمی خورد اگر در محرم و صفر خواستگاری بروید و با خودتان شیرینی ببرید. حداقل در این ماه می شود تنها یک دسته گل برد. یا اگر رفتید به طرف مقابل و خانواده اش توضیح بدهید که چون محرم و صفر بود، ما شیرینی نیاوردیم و پس از این دو ماه جبران می نماییم. بعضی بچه های مذهبی بودند که می گفتند ما در مراسم خواستگاری مشکی می پوشیم. بعضی ها این سبک را می پسندیدند ولی بعضی ها می گفتند به ما برمی خورد که یک نفر با لباس مشکی بیاید خواستگاری یا دختر لباس مشکی پوشیده باشد. من می گویم در این شرایط می توانید با طرف مقابل تان مشورت کنید یا به او توضیح بدهید و بگویید «من عذرخواهی می کنم. سوءتفاهم نشود که لباس مشکی پوشیدم». اگر طرف مقابل شما مذهبی باشد رفتار شما را درک می کند.
جلوگیری از عقد در این دو ماه هیچ جنبه شرعی ندارد
از خانم ابراهیمی که درباره ی این مساله تحقیق کرده می پرسم «آیا خواستگاری و عقد در این دو ماه به لحاظ شرعی اشکال دارد؟». خانم ابراهیمی جواب می دهد: من روایت دقیقی ندارم و ندیده ام، ولی احکام مراجع را دیدم که می گفتند اگر مراسم بدون شادی و جشن و … باشد هیچ اشکالی ندارد. به همین خاطر من فکر می کنم این کار نه شرعی است نه منطقی و نه حتی اخلاقی. خیلی وقت ها ما طبق نظر معصوم رفتار نمی نماییم، بلکه دلی عمل می نماییم. ممکنست حتی هوای نفس باشد.
ابراهیمی اضافه می کند: این رفتار مثل رفتار یک فرد وسواسی است. حکم اسلام برای کسی که کثیر الشک است این است که شما نباید به شک ات اعتنا کنی. به خاطر همین وقتی به یک فرد وسواسی می گوئیم تو چون گرفتار مشکل شدی و کثیر الشک هستی، لازم نیست به این حکم اعتنا کنی، رد شو ازش، فرد وسواسی می گوید «من الآن این وضو به دلم نمی چسبد». درحقیقت او فکر می کند که او خیلی به قواعد دینی عمل می کند. در صورتیکه حکم شرعی آدم کثیر الشک یک چیز دیگر است. منتها او چون طبق دلش عمل می کند طور دیگری غیر از حکم دینی رفتار می کند. وگرنه هیچکدام از این آدم ها دلیل شرعی به جهت اینکه خواستگار راه ندهند نداشتند.
دختر و پسری که سه سال در دوران عقد هستند و هربار به دلیلی ازدواج شان عقب می افتد
ننه ابراهیم با اشاره به اینکه توقف در خواستگاری و عقد مشکلات زیادی برای خیلی ها ارمغان آورده، با ذکر خاطره ای می گوید: وقتی بحث را مطرح کردم پیام های زیادی داشتم که می گفتند ما در خانواده مان روحانی داریم و بنا بر دلایلی که داشتیم در محرم و صفر عقد کردیم. همین طور یک دخترخانمی به من پیام داد و گفت «ما خسته شدیم، سه سال است که عقد هستیم و از این دوران خسته شده ایم. چون هر بار یکی از فامیل ها فوت کرده یا پول مان جور نمی شده و نمی توانستیم سر خانه و زندگی مان برویم. الآن من و همسرم از این وضعیت خسته ایم. اشکالی دارد که ما بدون این که جشن داشته باشیم فقط برویم توی خانه خودمان؟». آنقدر که اطرافیان برای این آدم جا انداخته بودند که ازدواج در محرم و صفر نحس و بدیمن است، این دختر ترسیده بود. من به او گفتم آرامش خودت و همسرت واجب تر از این چیزهاست. حتما این کار را بکنید.
اگر عقد در محرم اشکال دارد، چرا امام خمینی (ره) در روز عاشورا عقد یک زوج را خواندند؟
او با یادآوری عقدی که امام خمینی (ره) در روز عاشورا خواندند، ادامه می دهد: من فکر می کنم این که امام خمینی (ره) در روز عاشورا عقد خواندند، نشان میدهد که این کار حتی در روز عاشورا اشکالی ندارد. جمله ای که امام در آن روز گفتند این بود که «من می خواهم حرام خدا را تبدیل به حلال خدا کنم». دختر و پسری که دوران آشنایی شان را گذرانده اند و حالا به محرم و صفر رسیده اند، برایشان دشوار است که دو ماه کارشان را عقب بیندازند.
وقتی دختر و پسرها بعد از تفاهم کامل به هم ابراز علاقه می کنند، چرا نمی گذارید عقد کنند؟!
ابراهیمی با هشدار به خانواده هایی که با توجیهات شرعی از عقد دختر و پسرها جلوگیری می کنند، می گوید: برخی از این بچه ها وقتی به تفاهم کامل می رسند، دوست دارند دست همدیگر را بگیرند و به هم ابراز علاقه کنند. به همین خاطر خیلی برایشان سخت می شود که دو ماه را در همین حال بگذرانند. یک اتفاق ناراحت کننده این است که بسیاری از این بچه ها درست است که تلاش می کنند رفتارشان را کنترل کنند، ولی در فضای چت کارشان به ابراز علاقه هم می کشد. من احساس می کنم که خانواده ها راضی اند که بچه ها در آن فضای محرم، نامحرم به همدیگر ابراز علاقه بکنند ولی راضی نیستند که در محرم و صفر عقد آنها را بخوانند! البته بگویم بچه های زیادی بودند که خیلی هم مذهبی بودند و می گفتند ما برای خودمان یا خواهر و برادرمان این اتفاق افتاده و الآن هم از زندگی مان راضی ایم. چند مورد هم بودند که گفتند چند مورد در شهر ما بوده که اینها در محرم و صفر عقد کرده اند و بعد طلاق گرفته اند. من به آنها گفتم عوامل خیلی زیادی در طلاق زوج ها موثرند. شما مطمئن اید که عقد در محرم و صفر موجب این طلاق بوده؟! مطمئن اید اگر آنها در ماهی غیر از محرم و صفر عقد می کردند جدا نمی شدند؟ شاید شما به خاطر باورهایی که داشتید طلاق آنها را منسوب به این قضیه کرده اید، وگرنه از نظر عقلی این مسأله هیچ ربطی به محرم و صفر ندارد.
منبع: بلاگ سان
این پست بلاگ سان را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین پستهای مرتبط
نظرات کاربران بلاگ سان در مورد این مطلب