بازخوانی گزارشی از جام جم؛
نقشه راه عبور از ابربحران جمعیت
رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و پشتیبانی از خانواده در گفتگو با جام جم از بحران کمبود جمعیت گفته است.
به گزارش بلاگ سان به نقل از مهر، از نتایج اجرا نشدن سیاست های فرزندآوری بسیار گفته شده، اینکه جمعیت ایران با سرعتی شگفت به سمت سالمندی می رود، اینکه کودکان آینده کودکانی تنها و افسرده خواهند بود و اینکه نتایج این رویه محدود به اقتصاد پیر نمی ماند و اثرات منفی آن در زمینه های امنیتی، سلامت و اجتماعی نمودی بسیار خواهد داشت. فرصتی برای جبران غفلت در این عرصه وجود ندارد، آن طور که کارشناسان می گویند اگر خوش بینانه به این مساله نگاه نماییم فقط هشت سال فرصت داریم تا از تنها پنجره جمعیتی باقی مانده استفاده نمائیم و نرخ باروری را در جامعه ایران بالا ببریم. سال هاست که این نرخ درحال کاهش است و تازه ترین آمارها حکایت از این دارد که در حال حاضر نرخ باروری در ایران ۶/۱ فرزند به ازای هر زن است. این در حالیست که پیمایش ملی خانواده که سال ۹۷ برگزار شده نشان میدهد هنوز جامعه ایرانی جامعه ای فرزندخواه و خانواده دوست است، نتایج این پیمایش نشان میدهد ۱۸ درصد زوجین به تک فرزندی تمایل دارند، نزدیک به ۶۰ درصد زوجین تمایل به دو فرزندی دارند و بیشتر از ۲۱ درصد زوجین به داشتن سه فرزند یا بیشتر متمایلند و با این اوصاف میل فرزندخواهی بین ۲/۸ تا ۳ فرزند است، در صورتیکه نرخ باروری فقط ۱/۶ فرزند است.
این فاصله معنادار درست آن چیزی است که کارشناسان به آن سیاست های جمعیتی می گویند، نکته ای که رهبر انقلاب بارها به آن پرداخته اند و البته که دولت پیشین هم هیچ توجهی به اجرای این سیاست ها نداشته است. حالا اما بسیاری باور دارند دولت سیزدهم می تواند غفلت های گذشته را در این عرصه جبران کند که چاره ای جز این هم وجود ندارد. مجلس یازدهم از شروع سرکارآمدنش طرحی درباره این مساله مصوب کرد و وعده تشکیل فراکسیون جمعیت داد تا به شکلی ریل گذاری اجرایی سیاست های جمعیتی را مهیا کند.
طرح جوانی جمعیت و پشتیبانی از خانواده آن چیزی است که امیرحسین بانکی پور، رئیس کمیسیون مشترک این طرح معتقد می باشد با اجرایی شدن آن مسیر رسیدن به اهداف یاد شده اسناد بالادستی را مهیا می کند. مهمی که روزنامه جام جم تلاش داشته در این گفتگو با او درباره اش حرف بزند:
پیش از اینکه به طرح جوانی جمعیت بپردازیم آیا به نظر شما هماهنگی سه قوه و یکدست شدن حاکمیت می تواند ما را به این نکته امیدوار کند که در ارتباط با اجرای سیاست های جمعیت مشکلات گذشته را نخواهیم داشت؟
ما در این ۱۰ سال با توجه به این که رهبر معظم انقلاب با تعابیری نگران کننده درباره جمعیت اخطار داده بودند، فرصت طلایی جبران را از دست دادیم و ۵-۴ سال بیشتر برای جبران این مساله وقت نداریم. وقتی به علل از دست رفتن این فرصت نگاه می نماییم، می توانیم امیدوار باشیم همسویی های پیش آمده در سپهر سیاسی ایران می تواند در این عرصه کمک کننده باشد.
دلایل از دست رفتن این فرصت ها چه بوده؟
یکی اینکه عمق این ابر بحران برای مدیران، مسؤولان، نخبگان و حتی رسانه های ما متأسفانه ملموس نشده بود. این در حالیست که در این رابطه رهبر انقلاب این طور تعبیر کردند که «بدن انسان می لرزد» در صورتیکه هیچ رسانه و مدیری را ندیدیم به شکلی بدنش از اثرات این مساله بلرزد! متأسفانه مسؤولان در زمینه جمعیت هنوز متوجه عمق فاجعه و بحران کهنسالی که در سال های آتی با آن مواجه خواهیم شد نشده اند و این ابربحرانی است که در ۱۵۰ سال آینده امکان رهایی از آن وجود ندارد، بطوریکه به یکی از خطرناک ترین حوادث موجود در تاریخ کشور تبدیل خواهد شد، بنا بر این به آن چاله جمعیتی می گوئیم، چونکه بعد از ۳۰۰ سال این شیب را طی کرده ایم.
مثال ها همه در ارتباط با کشورهایی است که نرخ باروری بالاتری از ما دارند اما بحران سالمندی موضوعی مختص ما نیست و خیلی از کشورهای اروپایی هم درگیر آن هستند. آنها چه کرده اند که ما نمی کنیم؟
اروپایی ها ابتدا توسعه پیدا کردند، بعد جمعیت آنها به سمت افزایش تعداد افراد میانسال پیش رفت ولی ما پیش از توسعه یافتگی با این بحران روبه رو شده و ناچار می شویم مدارس را به خانه سالمندان تبدیل نماییم. ضمن اینکه هزینه های افراد کهنسال چند برابر بیشتر از جمعیت جوان کشور بوده، آن هم در شرایطی که در پرداخت حقوق بازنشستگان از اکنون گرفتار مشکل شده ایم. از طرف دیگر اروپایی ها به دنبال مهاجرت پذیری، مشکل نبود نیروی کار جوان را برای خود حل کرده اند اما فرهنگ ما این اجازه را نمی دهد از کشورهای مختلف با گرایش های متفاوت مهاجر بپذیریم؛ بدین سبب ما در آینده با کاهش نیروی کار جوان مواجه خواهیم شد.
دیگر مبحث مؤثر در این غفلت نداشتن قانون در این عرصه بود، وقتی قانونی پیرو موضوعی نباشد آن مبحث تنها یک «باید و نباید» کلی است. دو دوره در مجلس شورای اسلامی پیرامون این مساله بحث شد اما قانونی تصویب نشد اما اسفند سال قبل در این مجلس قانونی دراین زمینه تصویب گردید و در شش ماه گذشته از شورای محترم نگهبان پیگیر این مساله هستیم که مقرر است هفته آتی آنرا ابلاغ کند.
همه مواد قانونی از جانب شورای نگهبان پذیرفته شده است؟
جز چند مورد تمامی مواد پذیرفته شده است و همان چند مورد هم مقرر است اصلاح گردد. با این حساب ما خلأ قانونی پیرو این مساله را رفع کردیم.
ما قبل از این هم قوانینی در رابطه با این مساله داشتیم، هر چند نه مستقیم در رابطه با این مساله اما بعنوان مثال قانون تسهیل ازدواج با وجود تصویب آن نزدیک به ۱۵ سال است به دلایلی همچون مشخص نبودن منابع مالی آن اجرایی نشده است. بدین سبب چقدر معتقدید با قانونگذاری این مساله حل می شود؟
در این قانون ضمانت اجرایی خیلی محکم دیده شده و منابع مالی آن خیلی دقیق استحصال شده است. اتفاقاً باتوجه به تجربه وجود همان قانون تسهیل ازدواج مراقبت کردیم از اینکه این قانون به سرنوشت آن گرفتار نشود. از طرف دیگر شاهد این هستیم که دولت تازه نفس و معتقدی بر سر کار آمده و باوری که در بدنه دولت می باشد ما را امیدوار می کند این کار را به نتیجه برساند.
موضوعی که در ارتباط با خلأ قانونی گفتید درست اما به نظر شما فرهنگ سازی یا حل مشکلات اقتصادی و معیشت از طریق قانونگذاری می گذرد؟
طرح جوانی جمعیت و پشتیبانی از خانواده دارای ۷۴ ماده بوده که بیشتر آنها به پشتیبانی از معیشت خانواده ها اشاره دارد. ببینید! بیشتر تحقیقات نشان می دهد عوامل فردی، اجتماعی و اقتصادی در فرزندآوری تاثیر داشته است. نوشتن قانون گام اول است اما پس از قانون قدرتی برای نظارت درست بر اجرایی شدن این قانون ها در اولویت ماست. در این طرح بودجه های خوبی برای پشتیبانی از حاملگی و زایمان، اعطای وام تولد فرزند، تسهیلات معیشتی و رفاهی، افزایش وام خرید، افزایش حقوق به نسبت تعداد اعضای خانواده در کارمندان، تسهیلات آموزشی برای زنان آبستن و زنان دارای فرزند کوچک و دورکاری برای خانم های کارمند برای پشتیبانی از خانواده ها در نظر گرفته شده است.
در خصوص فرهنگ سازی پیرامون این مساله چه؟ بنظر می رسد تصور غالب خانواده ها اولویت دادن به وضعیت رفاهی فرزندان شان باشد، حتی اگر این مساله صحت نداشته باشد هم به شکلی به یک باور و اعتقاد عمومی درآمده است. این قانون چه کمکی به شکستن این کلیشه به ظاهر اشتباه می کند؟
نکته اول اینکه تابحال پارادایم حاکم بر کشور تعدیل جمعیت بوده است، اکنون قانونگذاری مجلس در زمینه جمعیت برپایه اسناد بالادستی شامل سیاست های کلی نظام، نقشه مهندسی فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی و ستاد عالی جمعیت بعنوان نقش تاییدگر صورت می گیرد. دیگر اینکه در بخش های متعدد این قانون هم فرهنگ سازی، اصلاح ساختار مالیاتی و تأسیس صندوق سرمایه گذاری آینده فرزندان انجام شده که بر مبنای آن با تولد هر کودک، سهامی برای وی در نظر گرفته می شود.
به الگوی حاکم بر کشور در این عرصه اشاره کردید، چقدر این الگو خواسته سیاست حاکم بر کشور بوده؟ به این معنا که قسمتی از تصمیمات در این عرصه هم ناشی از مشکلات اقتصادی بوده که به شکلی به کشور تحمیل شده است.
خیلی از مردم مسأله کاهش جمعیت جوان را تابعی از وضعیت اقتصادی ناپایدار و بی ثبات می دانند. بعضی دیگر از مردم قوانین را متناسب با سیاست های جمعیتی نمی دانند. به صورت نمونه وقتی یارانه بنزین برای خانواده پنج نفره و بالاتر، تفاوتی قائل نیست، در حقیقت به مردم این پیام را می دهد که خانواده پنج نفره، به مقدار کافی بزرگ است؛ اشتباهی که قانونگذار و مجری، هر دو در آن دخیل هستند. به این معنا که از همان ابزارهای معمول هم برای این مساله استفاده نشده است و این در حالیست که باید بدانیم بحران پیری و کاهش جمعیت خطرناک ترین بحران تاریخ کشور ما شمرده می شود. به قول معاون وزیر بهداشت، بحران پس از کرونا، پیری جمعیت است. این بحران حتی از قحطی ۱۰۰ سال پیش بسیار خطرناک تر است. اگر به مبحث جمعیت توجه نشود به سرعت به سمت سیاهچاله پیری جمعیت پیش خواهیم رفت.
منبع: بلاگ سان
این پست بلاگ سان را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین پستهای مرتبط
نظرات کاربران بلاگ سان در مورد این مطلب