به بهانه روز خبرنگار و مصائب روزنامه نگاری در حوزه علم؛
استاد کشی ازطریق یک استاد!
شاید کمتر روزنامه نگار و خبرنگاری فکر می کرد که روزی چهره برخی اساتید و شخصیت های مطرح کشور، آن هم در «حوزه علم» به دست استاد دیگری مخدوش شود و به صورتی شخصیت علمی استادی به دست استاد دیگر کُشته شود!
به گزارش بلاگ سان به نقل از ایسنا، در حکایتی تاریخی آمده است که: « روزی شاه عباس صفوی از دو عالم جلیل القدر؛ "شیخ بهائی" و "میرداماد" در باغی که در چند فرسخی اصفهان بود دعوت کرد و برای احترام بیشتر به آنها بامداد هنگام با آنان حرکت نمود. در میان راه که هر سه بر مرکب خود سوار بودند به فکر شاه رسید تا این دو عالم بزرگ را مَحک بزند و ببیند چه اندازه بین آنها وحدت و صمیمیت وجود دارد. شاید در آن موقع عباس پیش خود می پنداشت میان دانشمندان هم به مانند سیاستمداران، حسادت وجود دارد! بدین جهت نزد شیخ بهائی رفت و اظهار داشت: شما بحمدالله در هر فَنی استاد هستید و در اسب سواری هم مهارت شما از همه بیشتر است و به هر سو که می خواهید اسب را حرکت می دهید، اما میرداماد گویا تا بحال سوار اسب نشده است و اسب را به حال خود گذارده و رکاب نمی زند، بطوری که از ناآشنائی او به اسب سواری همه می خندند!
شیخ بهائی که متوجه منظور شاه شده بود، اظهار داشت: میرداماد در فن اسب سواری یگانة است! اما آن کوه علم و وقار که بر پشت اسب قرار گرفته مجال را از او گرفته است که بخواهد تند حرکت نماید و چه اندازه اسب وی با قدرت و شوکت است که آن کوه علم و وقار را بر پشت خود حمل می کند.
شاه بعد از شنیدن این پاسخ غیر منتظره، ساعتی بعد اسب خودرا عقب کشید و به نزد میرداماد رفت و اظهار داشت: شما با چه وقار و بزرگی بر پشت اسب قرار گرفته اید و مقام و عظمت روحانیت را حفظ نموده اید اما ملاحظه کنید شیخ چه اندازه اسب خودرا به این طرف و آن طرف می راند و مقام روحانیت را حفظ نمی کند!
میرداماد نیز در پاسخ اظهار داشت: شیخ بهائی نمی خواهد که اسب را به هر سو براند اما اسب که فهمیده است چه کوه علم و تقوائی بر پشت او قرار گرفته است به وجد آمده و شیخ نمی تواند جلوی اسب را بگیرد. باز هم این قدرت اوست که اسب را کنترل می کند وگرنه اسب از خوشی می خواهد در هوا پرواز کند!
بعد از شنیدن این پاسخ ها و تعابیر؛ شاه عباس که فهمید بین این دو بزرگوار به چه میزان یگانگی و صمیمیت وجود دارد و متوجه اعتماد متقابل این دانشمندان و حفظ ادب و دوری از بُخل و حَسَد توسط آنها نسبت به یکدیگر شد، سکوت کرد و به فکر فرو رفت.* »
این حکایت، نه فقط یک داستان تاریخی، بلکه بازگو کننده مراودات و تعاملات توأم با ادب و احترام دانشمندان و عالمان کشورمان با یکدیگر، از دیرباز بوده است. اصلی که بنظر می رسد در عصر حاضر درحال فراموشی است! بطوریکه بعنوان نمونه یکی از اساتید بازنشسته بتازگی و در فضای مجازی، یکی از چهره های بزرگ و ماندگار اختر فیزیک کشور را به تمسخر گرفته و او را دانشگری غافل که تن به یک محمل شبه علم داده است، خطاب کرده است!
دکتر رضا منصوری، استاد بازنشسته دانشکده فیزیک دانشگاه شریف که در دوران کاری خود مسئولیت معاونت پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را نیز به عهده داشت و اتفاقاً در همین دوره بود که مقاله نویسی، مترادف توسعه علمی در کشور شناخته شد! و مصیبت های آن تا به امروز گریبان جامعه علمی و دانشگاهی کشور را گرفته است؛ پیش از این مدعی شده بود که پروفسور «محمود حسابی» تنها یک فیزیکدان عادی است و تمام مراودات او با بزرگان علم فیزیک جهان و کارهای وی در علم فیزیک یک دروغ و اوهام است!** وی بتازگی نیز پروفسور یوسف ثبوتی که یکی از مفاخر و چهره های ماندگار و بزرگ حوزه علم نجوم و اختر فیزیک کشور است را نیز دانشگری غافل خوانده که درباب موضوعی تن به محملی شبه علم داده است! آن هم به خاطر باج دهی یا زیر میزی؟!
البته این تنها اتهامات دکتر منصوری به بزرگان عرصه علم کشور نیست و وی علاوه بر دکتر حسابی و دکتر ثبوتی؛ سالها قبل از این و بنا بگفته فرزند دکتر حسابی، اتهاماتی را نیز متوجه پروفسور هشترودی از اساتید برجسته و نامدار دانشگاه تهران کرده و در جایی مدعی شده که وی عامل عدم پیشرفت علوم پایه در ایران بوده است! و البته باز هم بنابر این ادعا، دکتر منصوری، حتی علت زمین گیر شدن علم در ایران را شخص امیرکبیر می داند! کسی که «دارالفنون» به فرمان او تاسیس شد.***
ماجرای بهتان دکتر منصوری به پروفسور ثبوتی از کجا شروع شد؟
روز دوشنبه ۷ تیرماه امسال، در هفتاد و ششمین برنامه رونمایی از طرح های معاونت علمی و با حضور رئیس جمهوری وقت؛ از پروژه رصدخانه ملی نیز رونمایی گردید. طرحی که چند روز پیش از برگزاری مراسم بهره برداری از آن، سورنا ستاری معاون علمی رییس جمهور در صفحه اینستاگرام خود، خبر از نخستین نورگیری این رصدخانه در آینده نزدیک داده بود و دقیقاً بعد از همین مراسم رونمایی بود که شائبه هایی در حوزه افتتاح تلسکوپ این رصدخانه آن هم بدون آینه به وجود آمد.
در روز پس از این مراسم، برخی رسانه ها همچون ایسنا، با انتقاد از این بهره برداری زود هنگام، اعلام نمودند که باتوجه به اهمیت پروژه رصدخانه ملی و اینکه این طرح یک پروژه علمی است و در پروژه های این چُنینی نیز نباید شتابزدگی داشت، مواردی را در نقد عملکرد دولت دوازدهم پیرامون افتتاح زود هنگام این پروژه ابراز داشتند.
در پی این نقد نیز دکتر حبیب خسروشاهی، مجری طرح رصدخانه ملی که خود نیز از دانشمندان مطرح کشور در زمینه نجوم است با اشاره به اینکه در پروژه رصدخانه ملی، تلسکوپ فقط یکی از اجزاء رصدخانه بشمار می رود و رصدخانه ملی در جریان برنامه های علمی که اخیراً نیز برگزار شده شرکت موثر داشته است، اظهار نمود: «از دو سال گذشته، تجهیزات میدانی دید باز را در رصدخانه ملی ایران نصب کرده ایم و هم اکنون نیز گروهی از منجمان کشور درحال بهره برداری علمی از آن هستند. به هر حال از نظر ما رصدخانه از نظر عام، تاسیس شده و شروع به کار کرده است. واژه ها معانی مختلفی دارند و برخی بر این تصور هستند که رصدخانه ملی یعنی تلسکوپ ۳.۴ متری و بنا بر این است که بارها از واژه «تلسکوپ ملی» برای این طرح استفاده شده است.»
وی در ادامه اضافه کرد: «اشتیاق و تلاش و مدیریت ما در اجرای این طرح سبب شد تا عده کثیری در دولت (دولت دوازدهم) مشتاق این طرح شوند و ما نباید این افراد و مجموعه علمی را ناامید می کردیم. برای ما این رویداد بسیار با ارزش بود اما گویا بحث درباب واژه ها به این پیشرفت عظیم در پروژه می چربد! مجموعه دستاوردهای فنی و اجرائی دراین مرحله از پروژه مانند امکانات رصدی، زیرساخت ها و پیشرفت های بسیار مهمی که در نصب و راه اندازی تلسکوپ و گنبد به وجود آمده است، همگی برای پژوهشگران حوزه نجوم بسیار با ارزش است.»
خسروشاهی با تاکید بر اینکه نصب آینه در تلسکوپ، وابسته به شرایط محیطی در ارتفاع ۳۶۰۰ متری است، اظهار داشت: «سقف کاری ما دراین ارتفاع حدود ۸ تا ۹ ماه از سال است، ولی فصل کاری که بتوان آینه تلسکوپ را به این ارتفاع منتقل کرد، ممکنست کوتاه تر باشد، چونکه به سبب شرایط جوی خاص در این ارتفاع، همزمان انتظار رخدادهای جوی را داریم. به هر حال همانطور که قول داده بودیم تا آخر سال آینده دریافت تصاویر و داده های اجرام آسمانی را به وسیله این تلسکوپ خواهیم داشت.»
متن کامل گفت وگوی دکتر خسروشاهی مجری طرح رصدخانه ملی ایران درباب چرایی افتتاح رصدخانه ملی، بصورت کامل در اینجا آمده است.
پس از این گفت و گو نیز انجمن نجوم ایران با انتقاد از افتتاح سریع مهم ترین طرح کشور در زمینه نجوم، اطلاعیه ای را صادر کرد که متن این بیانیه که توسط ایسنا پخش شده، اینجا قابل مشاهده می باشد.
در ادامه این ماجرا و حواشی به وجود آمده پیرامون افتتاح رصدخانه ملی ایران؛ مجله علمی ساینس، در گزارشی از قول برخی مدیران سابق این طرح به این حواشی پرداخت. «ریچارد استون» نویسنده مجله علمی ساینس در این گزارش به نگرانی دکتر «رضا منصوری» مدیر سابق پروژه رصدخانه ملی اشاره کرده و از قول او نگاشته است: «منصوری نگران است که ممکنست تغییرات اخیر در طراحی، رصدخانه ملی ایران را با مشکل روبه رو کند. بااینکه او دیگر به اسناد رصدخانه ملی ایران دسترسی ندارد، اما به ادعای او تصاویر موجود از این مرکز گویای آنست که مدیریت، طراحی اصلی را به قیمت کیفیت تصویر به شدت تغییر داده است!
در پی انتشار گزارش ساینس، مشاوران بین المللی پروژه رصدخانه ملی نیز به این گزارش، واکنش نشان داده و با پشتیبانی از این طرح اعلام نمودند که تیم پروژه رصدخانه ملی ایران در وضعیت دشوار اقتصادی و البته همه گیری کووید-۱۹ کار کرده و آنان برای پیشبرد برنامه های این پروژه ملی، لایق اعتبار و احترام هستند. در قسمتی از این بیانیه که به امضاء پروفسور «جری گیلمور»، پروفسور «پدرو آلوارز»، پروفسور «کالین کانینگام»، دکتر «مارتین کالام»، دکتر «پیرو سالیناری»، پروفسور «لورنزو زاگو» و دکتر «دیوید باکلی» رسیده، آمده است: «این پروژه یک تلسکوپ با زیرساختی عالی دارد. ما در سال ۲۰۱۷ یک بررسی کامل و بطور مستقل از آن داشته ایم. ما اطمینان داریم که رصدخانه ملی ایران توانایی تحقق بموقع پروژه را داشته و از پژوهش دانشمندان ایرانی و همکاران بین المللی علاقمند، پشتیبانی خواهدنمود.»
گزارش مجله علمی ساینس و پاسخ مشاوران بین المللی پروژه رصدخانه ملی را می توانید در اینجا بخوانید.
با توجه به بروز این اتفاقات و شرایطی که پیرامون مهم ترین طرح علمی کشور پیش آمد، اداره اخبار علمی و دانشگاهی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، وظیفه خود دانست تا بعنوان یک رسانه دانشگاهی با طرح و تعریف سوژه ای از تمام آنچه که از ابتدا بر این پروژه ملی گذشته است، با انجام مصاحبه های مختلف نقاط ضعف و قوت این پروژه کلان را بصورت علمی و دقیق بررسی کند و نظر نخبگان و خبرگان حوزه نجوم و اختر فیزیک کشور در ارتباط با این طرح را جویا شود.
مصاحبه های تولیدی ایسنا در این خصوص را می توانید با تیترهای زیر بخوانید:
۱_ در گفت و گو با ایسنا اعلام شد؛
ساخت تلسکوپ ۳.۴ متری با بلندپروازی مهندسان ایرانی/ارتقای صنایع اُپتیکی با اجرای یک طرح ملی
۲_ دانشیار پژوهشکده نجوم پژوهشگاه دانش های بنیادی مطرح کرد؛
احداث تلسکوپ رصدخانه ملی بر روی قله "گرانیتی" محفوظ از زلزله
۳_ رییس بخش خورشیدی و نجوم دانشگاه تهران مطرح کرد؛
رصدخانه ملی، اعتماد به نفس پژوهشگران و جوانان ایرانی را بالا می برد
۴_ پاسخ پروفسور ثبوتی به منتقدان رصدخانه ملی؛
به مهندسان رصدخانه ملی آفرین می گویم/انتقاد انجمن نجوم ایران، غیر منطقی و ناشی از بی اطلاعی بود
۵_ مهندس عتیقی مطرح کرد؛
پیشنهاد بخش نجوم آماتوری کشور به مسؤولان رصدخانه ملی
۶_ دکتر نصیری قیداری در گفت و گو با ایسنا مطرح کرد؛
ستودن دستاوردهای رصدخانه ملی در خارج و تضعیف آن توسط برخی افراد غیر متخصص و خودشیفته داخلی!
همانطور که در بالا نیز می بینید، یکی از مصاحبه های ایسنا با پروفسور «یوسف ثبوتی» از چهره های مطرح کشور در زمینه نجوم و اختر فیزیک بوده است. وی که مؤسس مرکز تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان است، از بدو تاسیس فرهنگستان علوم از اعضاء پیوسته این فرهنگستان بوده و در سه دوره ریاست گروه علوم پایه این فرهنگستان را به عهده داشته است. از دیگر سوابق پروفسور ثبوتی می توان به ریاست بخش فیزیک دانشگاه شیراز، مؤسس و رییس رصدخانه ابوریحان بیرونی، عضویت در هیات مؤسس و رییس انجمن فیزیک ایران، عضویت در هیات مؤسس و رییس انجمن نجوم ایران از سال ۷۵ تا ۸۱ اشاره نمود.
پس از انجام این مصاحبه و انتشار آن توسط ایسنا و اشتراک آن توسط یکی از روزنامه نگاران و فعالین رسانه ایی حوزه علم در فضای مجازی؛ رضا منصوری که خود زمانی مسئولیت اجرای طرح رصدخانه ملی را برعهده داشته و گفته های دکتر ثبوتی را مطابق ذائقه خود نمی بیند، با انتقاد شدید از پروفسور ثبوتی، وی را دانشگری غافل که تن به محملی شبه علم داده است، می داند! اتهامی که همانطور که قبلا به آن اشاره شد، توسط دکتر منصوری به اشکال دیگر به پروفسور «محمود حسابی» و پروفسور «محسن هشترودی» نیز زده شده بود!
البته در نوشتار کوتاه دکتر منصوری در توئیتر، ایسنا نیز از این بهتان زنی بی نصیب نمانده و وی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) را نیز یک رسانه شبه علم پرور می داند! این درحالی است که خود این جناب! بارها و بارها با این رسانه شبه علم پرور! (به زعم دکتر منصوری) مصاحبه های مختلفی را درباب موضوعات مختلف داشته است که در ادامه می توانید تعدادی از آنها را در زیر بخوانید.
۱_ به مناسبت هفته ترویج علم در گفت و گو با ایسنا تاکید شد؛ زنده باد "علم"!
۲_استاد دانشگاه صنعتی شریف: کشورهنوز آمادگی هزینه کرد در زمینه علم را ندارد/اداره صحیح کشوردرگرو درک مفهوم مدرن علم است
۳_ عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف: روند بخشنامه نویسی در وزارت علوم باید متوقف شود
این مباحث و حواشی طی چند روز اخیر در حالی مطرح شده که از دیرباز نزد بزرگان، ادب به مفهوم تمرین دادن نفس و حُسن اخلاق تعبیر شده است و بزرگان حکمت و علم و دین همیشه آنرا راهنمایی مردم به سمت کار پسندیده و بازدارنده از کار زشت دانسته اند. چنانکه امام علی (ع) درباب ادب می فرماید: «ای مؤمن، علم و ادب ارزش وجود توست. در تحصیل علم کوشش نما. چه به هر مقداری که بر دانش و ادبت افزوده شود، قدر و قیمت تو افزایش می یابد.» علامه طباطبایی مقابل الرحمه نیز در تفسیر المیزان می گوید: «ادب، هیات زیبا و پسندیده ای است که طبع و سلیقه سزاوار می داند. چه دینی باشد و چه عقلی.»
در روایتی دیگر از امیرالمومنین علی (ع) نقل شده است که: «هر که خودرا پیشوای مردم نمود، باید قبل از ادب کردن و آراستن دیگری به زبان، خودرا به روش و اعمال و رفتار و ادب آراسته سازد. فراگیری ادب در درجه اول باید از خود انسان شروع شود و حال، کسی که خودرا ادب کرد می تواند ادب کننده دیگری نیز باشد.»
با این اوصاف دکتر رضا منصوری که روزگاری شاگردان بسیاری داشته و اکنون در سن ۷۴ سالگی دوران کهنسالی خودرا سپری می کند، بطور قطع می داند که اگر خواهان کسب احترام و ادب از طرف عموم کسانی که وی را می شناسند، است باید بیش از پیش، خود در وادی دانش و علم، احترام و ادب به پیشکسوتان این حوزه را حفظ نمایند تا هم همچنان در خاطر عموم و شاگردانش بعنوان یک معلم و استاد خوب باقی بماند و هم با آموختن زبان علمی و اصولی نقد؛ مسیر درست را پیش پای جوانان قرار دهد.
شبه علم خواندن ایسنا بعنوان یک رسانه دانشگاهی که در خانه ای شیشه ای و شفاف فعالیت می کند و عملکردش بر همگان روشن است، شاید اتهامی باشد که بتوان بواسطه جایگاه معلمی و استادی دکتر منصوری از آن گذشت (که البته ایسنا صحت و سقم این ادعا را بعد از این گزارش به عهده مخاطبان خود میگذارد) ولی تهمت و توهین به امثال پروفسور ثبوتی که از اعضای برجسته جامعه دانشگاهی و علمی کشور است، موضوعی نیست که افکار عمومی بتواند به آسانی از کنار آن عبور کند.
ای کاش اساتیدی همچون دکتر منصوری از حکایت شیخ بهائی و میرداماد در رعایت رسم ادب و فروتنی میان دانشمندان و بزرگان، درس می گرفتند.
منابع:
*منبع حکایت: کتاب صد و ده حکایت یا منهاج السرور؛ قرنی گلپایگانی_علی؛ انتشارات: اسلامیه و کتاب پنج گنج ؛ احیایی _محمود؛ نشر ندا.
**سایت تحلیلی خبری عصر ایران؛ گزارش "درباره دکتر حسابی، بزرگنمایی شده است" به آدرس: asriran.com/0010a5
***سایت تحلیلی خبری عصر ایران؛ گزارش "دشمنان پروفسور حسابی، درباره او دروغ می گویند" به آدرس: asriran.com/00104t
این پست بلاگ سان را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین پستهای مرتبط
نظرات کاربران بلاگ سان در مورد این مطلب