یك روایت عینی از شمال تا جنوب شهر؛
قصه مردهایی كه با آرایش هویت پیدا می كنند
بلاگ سان: ما زیر یك سقف مشترك زندگ می نماییم ولی یك جا برداشتن ابروی دختران هنوز عیب است و در جای دیگر، مردها هفته ای یك مرتبه هزینه های سنگین برای آرایش خودشان خرج می كنند.
خبرگزاری مهر؛ گروه مجله: «در انتظار تو هر هفت کرده است بهشت / نظر سیاه مگردان به هر تماشایی»
احتمالاً وقتی صائب تبریزی، در حال و هوای عرفانی، بهشت برین را به صورت یاری مانند کرد که خودش را به هفت زینت آراسته، چندان فکرش دنبال جزئیات هفت کرده یا همان هفت قلم آرایش خودمان نبوده است.
آن وقت ها «هفت کرده» را برای هفت زینت اصلی که شامل وسمه، سرمه، سرخاب، سفیداب، غالیه، زرک و حنا می شد، به کار می بردند.
وسمه، همان رنگ ابروست و غالیه رنگ مو و زرک همان سایه خودمان که مشاطگان و آرایشگران نوعروسان را به این هفت قلم زینت می دادند.
اما من و شما و ادبیات و شاعران کلاسیکش انگار همگی مان باید کمی سرمان را از کتاب بالاتر نگه داریم و ببینیم حالا اوضاع چطور است؟ چیزی در اطراف ما در حال تغییر است مثل همه شکاف ها و ترک های عمیق این دوران. ما، این دفعه هم در دو سر یه گودالیم. و من یک روز در شهرم به آرایشگاه های مردانه سر زدم تا به چشم ببینم که این شکاف ها چقدر است. جواب مردها به من که یک خانم بودم و دنبال خاص ترین آرایش های مردانه، گاهی چنان اعجاب انگیز بود که از عمق این گودال به وحشت می افتادم.
ساعت یازده صبح
ماشین را جایی در میان ماشین های مدل بالای بلوار شهید اندرزگو جا کردم و رفتم به طبقه چهارم ساختمان. ابتدای ورود، پس از تذکر بابت شستن دست ها، وسط دکور تمییز و سفید سالن پشت میز نشستم.
در بوی خنکی کولر و چیزی مخلوط از رنگ و مواد آرایشی، در حالیکه بوی قهوه روی میز در شامه ام می چرخید، آن طرف میز احسان روایت می کرد از اینکه کارش هنر است. از فرانسه و ایتالیا و روسیه می گفت و مهدهای مد جهان.
اینکه گریم داماد چقدر واجب است. بعد مراحل «متعادل سازی» را با آب و تاب این طور معنا می کرد: «اول پاکسازی پوست و از بین بردن نقصها صورت است و بعد در ادامه یک آرایش یا به قول خودمان گریم که آقای داماد آن شب، پیشِ هفت قلم آرایش عروس خانم بی رنگ و روح نباشد.»
مشتری های احسان، به قول خودش، اکثراً آقایان میانسال اند که مدل موها و ریش های کلاسیک انتخابشان است و یک رنگ جوگندمی طبیعی که رد تجربه را روی صورتشان بنشاند و البته چیزی بر عدد سنشان اضافه نکند. یا مردان جوان سی تا چهل ساله ای که باز به دنبال رد تجربه تن می دهند که دکلره و رنگ چند دسته از موهایشان را جوگندمی کند.
خبر از جوانترها اما کم داشت انگار فقط گذرشان برای اصلاح صورت و کوتاهی های به روز مو و گهگداری خدمات پاکسازی پوست مثل انواع ماسک ها آن طرف می افتاد.
برای او ابرو برداشتن انقدرها هم عجیب به نظر نمی رسید و امری عادی بود اما هنوز بر سر اپیلاسیون بحث بود؛ کاری نبود که در آن سالن صورت گیرد اما احسان معتقد بود امر رایج و واجبی ست گرچه مراکز لیزر این سال ها زورشان می چربد به اپیلاسون کارها.
ساعت دو
مغازه کوچک آقای عباسی در شلوغی این ساعت تجریش با کاشی های قرمز و زمین پر از خرده مویش جای آرامی بود.
آقای عباسی، همچنین که دور سر پسر جوانی را که روی صندلی نشسته بود، با ماشین خالی می کرد و حواسش بود که وسط موها را پرپشت بگذارد، توضیح می داد که ابرو برنمی دارد؛ اصلاً مشتری ای که برای این منظور پیش او بیاید، ندارد و خب وسط حرف ها از سلیقه خودش هم زیاد تعریف می کرد.
مشتری های آقای عباسی، انگار کمتر پی رنگ کردن مو بودند و مدلهای به روز راضی شأن می کرد و دامادهایش هم به یک پاکسازی صورت پیش از مراسم رضایت می دادند.
اپیلاسیون و تتو و «دردلاک» هم که اصلاً جایی در مغازه اش نداشت. در بین خوش و بش هایش ضمن اشاره به تابلویی که نشان می داد چند سال قبل آرایشگر برتر شده، می اظهار داشت که گرچه از این چیزها بی اطلاع هم نیست اما خوب می داند که جای این کارها آرایشگاها و سالن های رسمی نیست. او من را فرستاد حوالی الهیه و فرشته و رفتم. اما به آن آرایشگاه های مخصوص اجازه ورود نداشتم. شاید هم بسته بودند و هرکسی را به آن راه نمی دادند!
ساعت چهار
جایی حوالی شرق تهران، بین صافکاری ها و تعمیرگاه های ماشین و ازدحام مغازه ها، آرایشگاه کوچک و تمیز احمد جا خوش کرده بود.
احمد، با ریش بلند و هیکل ورزشکاری، در حالیکه موهای مشتری قبلی را جارو می کرد، می گفت این سمت شهر رنگ مو خیلی کمتر از شمال شهر است که خودش قبلاً آنجا کار می کرده. می اظهار داشت که این طرف ها خیلی ها به خاطر خانواده هایشان اهل رنگ کردن مو نیستند. می دانند که خانواده هایشان چنین ادا و اطوارهایی را دوست ندارند. احمد تعریف می کرد: «مشتری های کارمندم بیشتر مدلهای ساده را انتخاب می کنند و گهگاهی ماسکی روی صورتشان می گذراند؛ اما در کل خیلی دنبال کارهای عجیب نیستند. به کار و سنشان اهمیت زیادی می دهند. اما مهم تر از آنها پذیرفته نشدن در جامعه اطرافشان است.»
وقتی بحث به دامادها کشیده شد، معلوم بود پسرهای این سمت شهر بیشتر روزهای زندگیشان را شاید با معمولی ترین مدل موها سر کنند، اما از گریم شب دامادی و کانتور کردن صورتشان نمی گذرند. لوازم آرایششان هم از هیچ برند مردانه خاصی نیست؛ همان لوازم آرایش زنانه است که متناسب با رنگ پوست آقایان استفاده می شود.
بحث تتو و اپیلاسیون شد که احمد اظهار داشت: «بین مردهای اینجا خیلی جا نیفتاده این کارها. هر ازچندگاهی اگر سوالی داشته باشند، معرفی شأن می کنم جاهایی که می دانم این خدمات را دارند؛ اما این خدمات در آرایشگاه من عرضه نمی گردد.»
از پسرهای جوان این منطقه اما خاطره های بامزه ای داشت؛ از عشقشان به دیوید بکام گفت. اینکه هر تغییر رنگ و مدل موی آقای بکام چقدر زندگی پسرهای محله شأن را تحت تاثیر قرار می دهد. از اینکه حتی گاهی بدون اجازه خانواده می آیند آرایشگاه و پنهانی مو رنگ می کنند. حتی با خنده از پسر نوجوانی می اظهار داشت که از او خواسته بود شب عید وسط موهایش را به شکل سبزه سفره هفت سین کوتاه کند و از قضا رنگش را هم سبز دربیاورد.
ساعت پنج و نیم
از بساط دستفروش ها بوی کهنگی می آمد؛ با هجمه ای از آدم هایی که وسایل شخصی و قدیمی شأن را روی پارچه های مختلف برای فروش چیده بودند.
از بین مغازه های دست دوم فروشی مبل و تخت و از این قبیل اجناس، رسیدم به آرایشگاه آقای خداوردی، پس از باز کردن در خبری از بوی خنک مخلوط با لوازم آرایشی نبود؛ بوی تند عرق مردهایی به مشام می رسید که از بامداد علی الطلوع تا غروب زیر آفتاب داغ تابستان مشغول کار بودند و حالا بی حوصلگی سر و رویشان نشان می داد که فقط منتظرند کار قیچی با موهایشان تمام شود و بروند.
این جای داستان، در حد فاصل چند ساعت، حالا که از منطقه یک به هجده رسیده بودم، آرایشگری از یک هنر به کارگری تنزل پیدا کرد. آقای خداوردی در حالیکه نه موهای رنگ شده اش را بالای سرش گوجه کرده بود و نه تیشرتش تا دم زانوهایش می رسید، در بلوز و شلوار مردانه ساده ای بدون اصرار به هنرمند بودن از این اظهار داشت که بازار رنگ مو نعمت آباد هم داغ است، البته بیشتر رنگ های تیره طبیعی که طرفدارانش مردان میانسالی اند که برف پیری چندصباحی ست روی سرشان نشسته. مدلهای کوتاهی برای جوانترها به روز است. معمولاً دو طرف سرشان را سفید می کنند و وسط را پرپشت نگه می دارند و چندتایی طرفدار رنگ های بلوند هستند و قهوه ای روشن، که البته خیلی اهالی محله نه آنها را می پسندند و نه تیپشان را.
مشتری ها که از مغازه بیرون رفتند، راحتتر حرف زد، حتی کمی درددل کرد: «چون بین مردم جا افتاده قیمت اجناس در آن حوالی ارزان تر است همه خدمات آرایشگری را هم ارزان حساب می کنند.» آقای خداوردی از سمت غرب تهران هم مشتری دارد که بیشتر از ده پانزده تومن پول بالای کوتاهی نمی دهند در حالیکه خوب می دانست دستمزد این کار آن طرف شهر گاهی مرز صد هزار تومن را هم رد می کند!
درباره دامادها که پرسیدم گفت هفت هشت سالی ست کسی را بعنوان داماد حاضر نکرده، انگار مردان جوان از ترس شیرینی دادن و توی خرج بیشتر افتادن اصلاً حرفی از ازدواج نمی زدند که شب دامادیشان است. اما چند ساعت بعد با ماشین گل زده و بوق زنان از جلوی مغازه اش رد می شده اند.
اینجا، در بین بوی آفتاب خورده تن ها و خستگی زندگی پرخرج، انگار خبری از گریم و کانتور و خدمات ویژه برای تازه دامادها نیست. کارهایی مثل اپیلاسیون و تتو هم که اصلاً در مخیله آقای آرایشگر و چارچوب آرایشگاهش نمی گنجد.
اما این تمام ماجرا نیست. آقای خداوردی آدرس مغازه شاگردانش را که در همان راسته بودند، داد و اظهار داشت: «البته همه مثل من نیستند. فقط برو ببین خودشان را چه شکلی کرده اند برای خاطر چهارتا مشتری!» و باردیگر سر صحبت را باز کرد تا در لحظه خداحافظی من از کمی قیمت ها گله کند و بنالد از شرایط سخت روزگار.
ساعت هفت
مغازه شاگردان آقای خداوردی بسته بود و آخر سر ندیدم خودشان را برای چهارتا مشتری چه شکلی کرده اند اما در همان حوالی به علی برخوردم که به همراه دایی اش آرایشگاه نسبتاً بزرگی را اداره می کرد.
خطوط صورت علی از بیست و هفت سال بیشتر نشان نمی داد. دستی توی موهای مرتب و به روزش کشید و خرده موهای مشتری قبل را جارو کرد و نشست به تعریف کردن از اینکه دوره های تتو را دیده اما چون مجاز نمی باشد انجام نمی دهد ولی هستند کسانی که زیرزمینی همین اطراف قیمت تتو کردنشان روی بیست سی میلیون است.
علی بیشتر مشتریانش پسران جوانی بودند که اصرار داشتند موهایشان بلوند یا رنگ های روشن دیگری باشد که هرچند بین اهل محل پذیرفته شده نیست اما انگار کمک می نماید برای بروز بهتر هویتشان. قیمت این خدمات اما انقدر با چیزی که بامداد شنیده بودم، متفاوت بود که فکر کردم شاید به جای جا به جایی بین چند منطقه، بین چند کشور جا به جا شده ام! رنگ و دکلره که در مناطق بالاتر تهران چیزی بیشتر از یک میلیون برای آقایان هزینه برمی داشت اینجا با سی هزار تومان عرضه می شد.
علی اما دامادها برایش مهم بودند. می اظهار داشت: «خیلی در قید و بند پول گرفتن از آنها نیست. همین که همت کرده اند ازدواج کنند خوب است و رسم معرفت نیست توی خرج بیشتر بیفتند.» درست است این حوالی وکس و ماسک و اپیلاسیون خیلی پرطرفدار نیست و دامادها نهایتاً دستی در ابروهایشان می برند نه بیشتر، اما مدل مو برایشان مهم می باشد و علی به روزترین مدل موها را برایشان کوتاه می کنند و بوده دامادی که بیست تومن هزینه داده و دامادی که بالای دویست هزار تومان.
برادرش اپیلاسیون کار بود اما چون کارش در این منطقه مشتری نداشت، حالا جای دیگری از شهر آموزشگاه زده بود. خود علی هم می گفت تتو کار بودن هنر است اما حاضر نیست غیرمجاز کار کند یا بساط مواد راه بیندازد که مشتری ها درد تتو را فراموش کنند. پس هنرش چندسالی بود که به خاطر عقایدش خاک می خورد.
کوتاهی موی زنانه و عرضه خدمات همزمان به خانم ها و آقایان چیزی بود که از بامداد در مناطق دیگر جز افتخارات حساب می شد و کم بیشتر از طرف آرایشگرها پنهانی اشاره هایی می کردند که سابقه این کار را هم داشته اند، علی اما به نظرش کار معقولی نبود و پیشنهاد دوستش را در خصوص زدن مزونو آرایشگاه مختلط رد کرده بود.
ساعت هشت و نیم
امین پس از اتمام صحبتش وقتی خواستم اسمش را در گوشی ام سیو کنم، حرف بامزه ای زد؛ چیزی که نشان می داد یک نفر تا چه حد حدود اجتماعش را می داند و با علم به همه آنها یک گام بلند برمی دارد و آن سمت خط می ایستد. اظهار داشت: «بنویس امین نامتعارف!» راست می گفت. نامتعارف بود؛ پسر مو بلوند لاغر اندامی که توضیح داد به جهت اینکه با قشر خاصی اشتباه گرفته نشود، گوشواره اش را سمت چپ می اندازد!
دانشجوی ترم چهارده نرم افزار که من پیش از همکلام شدن با او حدسم بر این بود که این چهره و استایل، در نزدیک سالن بزرگ تئاتر شهر که پر است از بوی کتاب و قهوه دانشگاه تهران، لااقل جایی حوالی بچه های هنر قدم برمی دارد. اما انگار همیشه هم نمی توان با یک گوشواره و مدل موی خاص قضاوت کرد.
حوالی نه و ده شب تعدادی از پسرها در پارک دانشجو صدای خنده شأن محوطه را پر کرده بود. موهای یکی از آنها که دردلاک داشت برای منی که چند ساعت پیش با یکی از دردلاکرهای معروف تهران حرف زده بودم، جلب توجه کرد.
به روایت او تا پیش از سال نود و چهار، و نود و پنج جوان های اهل پارتی ای که تحت تاثیر باب مارلی، خواننده اهل جامائیکا، بودند به این کار اشتیاق نشان دادند اما بعدترش ورزشکارها و به خصوص بدن سازها رو به این کار آوردند. بدنسازهایی که به علت تغییرات هورمونی، موهایشان پس از گذر از سی، سی و پنج سالگی می ریخت و دردلاک پوشش خوبی بود برای کم مویی شأن.
دردلاک از شاخه ای پنجاه تومن آغاز می شود و برای کل سر یک آقا با حدود بیست و پنج شاخه چیزی در حدود یک میلیون و خرده هزینه دارد.
با همه این پیش فرض ها با مرد جوان درشت اندامی که تمام موهایش دردلاک بود، هم صحبت شدم. نه ورزشکار بود و نه اهل پارتی اما چیزی حدود پنج میلیون چند ماه پیش هزینه موهایش کرده بود. دوستش به خنده می اظهار داشت: «کیف خانم هایی مثل شما را می زند که خرج این قرطی بازی هایش کند.»
تتوهای زیاد و اغراق شده در این جمع جلب توجه می کرد. محمد که تتوهایش از همه بیشتر بود، صادقانه اظهار داشت: «هشت سال پیش کارتن خواب بودم و زیاد خودزنی کردم اما الان تشکیل خانواده دادم و دوتا بچه دارم که اسم های آنها را هم تتو کرده ام اما راستش دلیل اصلی این همه تتو پوشاندن جای خودزنی هایم است.»
آرایش مو و صورت هایشان آن قدرها هم غیرمعقول نبود ولی کدهای درستی هم در ارتباط با شخصیتشان نمی داد.
پس از یک روز
اگر راجع به این حرف بزنیم که جامعه ما در جایی بین سنت و مدرنیته سال هاست که معلق مانده، حرف تکراری ای است. تکراری تر از آن، یادآوری شکاف فرهنگی بین مناطق تهران است. تازه اگر به شکاف اقتصادی اش کاری نداشته باشیم.
ما تبدیل گشته ایم به زنجیره جزیرگان سرگردانی که روی یک آبیم اما جدا از هم قرار گرفته ایم و گاهی آب و هوای جزایرمان زیادی با هم متفاوت می باشد.
همه مان زیر یک سقف مشترکیم، اما یکجایش برداشتن ابروهای دختر خانواده تابوست و جای دیگرش پسرها دنبال رنگ موی بلوند هستند، هرچند خوب می دانند که در خانواده و جامعه چندان پذیرفته نمی شوند.
در توصیف جامعه مدرن گفته اند جایی ست که «فرد» اهمیت پیدا می کند؛ جامعه ای که در آن هرکس برای اثبات هویتش بعنوان فردی مستقل از هر نوع اجتماع تلاش می کند و طبیعتاً راه های بروز هویت فردی هر کدامشان متفاوت با دیگری است.
در فرهنگ ما زیور و آرایش مخصوص زنان بوده اما حالا چند سالی ست مردان هم به این سمت کشیده شده اند. صنعت آرایشگری مردانه الان اگر نگوییم جلوتر از آرایشگری زنانه است، هم قدم با آن در حال حرکت است اما این حرکت در همه فرهنگ ها یکسان نیست. مردان میانسال در گوشه ای از این شهر لااقل دو هفته ای یک مرتبه هزینه ای سنگین برای ظاهرشان می پردازند و در طرفی دیگر، اصلاً این کارها زشت است و کسی سمتش هم نمی رود. حتی بیست و چهار ساعت برای همه اهل این شهر در نهایت یکسان نیست! سمت شمال و غرب افراد زمان بیشتری برای رسیدگی به ظاهرشان دارند و در جای دیگری از شهر، زمان انگار زودتر می گذرد و فرهنگ دنیای دیگری را برای افراد رقم می زند؛ فرهنگی سنتی که بیراه هم نمی گوید. در این میان، جوان ها هرکدام به شکلی اصرار در اثبات فردیت خود دارند؛ یکی با رنگ موی سبز و دودی و بلوند خودش را ثابت می کند و دیگری با هایلایت طبیعی جوگندمی و آن یکی با ساده ترین حالت طبیعی خودش.
یک نفر مدت ها دنبال طرح تتوی مدنظرش گشته، چیزی که کمکش کند خودش را به دیگران بشناساند و دیگری، فقط طرح های بزرگ را برگزیده که جای چاقو و زخم های دستش را بپوشاند.
حالا که وضع این است و از اختیار جمعی خارج، ما هر روز با سیلی از انتخاب های فردی مواجهیم که جامعه ما را می سازند. ما مشغول زیست در همین اتمسفریم. پس از این چرخیدن در کوچه پس کوچه های این شهر می توان به همان سادگی شعر آقای سعدی دل بست که قرن ها پیش اظهار داشته بود:
هیچ پیرایه زیادت نکند حسن تو را
هیچ مشاطه نیاراید از این خوب ترت
منبع: بلاگ سان
این پست بلاگ سان را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین پستهای مرتبط
نظرات کاربران بلاگ سان در مورد این مطلب